Duitse politiek en hogere (Europese) rentes

De markten zijn de nieuwe maand vanmorgen op een positieve noot gestart. De rentes gaan stevig hoger. Vooral de Duitse/Europese rentes veren op en dat heeft niet enkel te maken met het risicoklimaat. Er kwam dit week immers ook potentieel belangrijke nieuws uit Duitsland.

De SPD, coalitiepartner van de CDU/CSU van kanselier Merkel, koos dit weekend een nieuwe leiding. Er is binnen de socialistische partij al lang ongenoegen over de ‘Grote Coalitie’ met de christendemocraten. De kandidaat-voorzitter van het partij-establishment, vice-kanselier en minister van Financiën Olaf Scholz, wil de samenwerking met de Christendemocraten verderzetten. Belangrijk voor de markten: hij hield vast aan de orthodoxe aanpak van begrotingsevenwicht en afbouw van de (al lage) overheidsschuld. Scholz haalde het echter niet. De nieuwe leiding van de SPD, Norbert Walter-Borjans en Saskia Esken, willen de partij duidelijk meer op links profileren. Dat kan/moet onder meer via een minder strikte, meer stimulerende uitgavenpolitiek. Wanneer en in welke mate het Duits begrotingsbeleid zal veranderen is nog (politiek) koffiedik kijken. De (rente)markt voelt echter dat het debat hoe dan ook aan het opschuiven is.

Op korte termijn hoeft het allemaal nog zo’n vaart niet te lopen. De christendemocraten hebben onmiddellijk verklaard dat ze het regeerakkoord niet willen wijzigen. Bovendien is de (strakke) Duitse begroting voor 2020 goedgekeurd. De uitgaven liggen dus grotendeels vast. De nieuwe SPD-leiding wil wel wijzigingen in het beleid om de steun voor de coalitie te behouden. Politiek zijn er verschillende mogelijkheden variërend van een CDU/CSU minderheidsregering tot vervroegde verkiezingen, al ligt dat moeilijk omdat Duitsland in de tweede helft van 2020 het roterend voorzitterschap in Europa op zich neemt. Hoe dan ook, zoals de kaarten nu liggen is de kans groot dat er in een nieuwe regering een belangrijke rol is weggelegd voor de groenen, die ook een soepeler fiscaal beleid voorstaan.

Het debat over een belangrijkere rol voor het fiscaal beleid is al even aan de gang, in Europa en daar buiten. De centrale banken hebben nog weinig munitie om de economie te ondersteunen. Draghi en nu ook Lagarde vragen openlijk dat de fiscale overheid een tandje bijsteekt. Dat kan de vorm aannemen van (productiviteitsverhogende) investeringen in infrastructuur of maatregelen voor het klimaat. Het vooruitzicht/de hoop op een grotere rol voor het fiscaal beleid was één van de drijfveren voor de stijging van de (Europese) rentes na de zomer. De voorbije weken was de dynamiek wat stilgevallen. Het land in Europa met de grootste fiscale ruimte, Duitsland, gaf immers aan dat zijn economie nog voldoende sterk is en dat fiscale steun nu niet aan de orde is.

De nieuwe ontwikkeling in Duitsland dit weekend heeft het vuur wel opnieuw aan de lont gestoken. De Duitse 10-j rente noteert enkele uren na de start van de handel al 8 bpn hoger!!! Het politiek proces naar een minder strak (Duits) fiscaal beleid is nog zeer onduidelijk, maar de markt voelt dat het waarschijnlijk een kwestie van tijd is. We houden het debat scherp in de gaten. Volgende ijkpunt komt er al snel met een SPD-partijcongres eind deze week. Het zal de markt niet ontgaan als de SPD daar een tandje bijsteekt in het fiscale debat. De bewegingen op korte termijn kunnen nog wat uitvergroot worden door de afnemende marktliquiditeit naar het einde van het jaar toe.