Hindernissen op pad klimaatdoel 2040
Op 6 februari 2024 publiceerde de Europese Commissie (EC) haar langverwachte Impact Assessment Report met daarin haar aanbeveling voor de 2040 broeikasgasemissiedoelstelling. In het rapport spreekt de EC haar steun uit voor een netto broeikasgasreductie van 90% (in vergelijking met het niveau van 1990) tegen 2040. Deze keuze voor 90% komt niet uit de lucht vallen maar is gebaseerd op een aanbeveling die in juni 2023 gepubliceerd werd door de European Scientific Advisory Board on Climate Change (ESABCC). Op basis van haar wetenschappelijke analyse stelde de ESABCC een netto reductiedoestelling voor tussen 90 en 95%.
De EC koos ervoor om het advies te volgen maar blijft dus aan de onderzijde van de voorgestelde inspanning. Met de voorgestelde tussentijdse doelstelling hoopt de EC het pad naar netto-nuluitstoot tegen 2050, een doel dat wettelijk verankerd werd in de Europese Klimaatwet, verder vorm te geven. Aan de tussentijdse doelstelling voor 2030 veranderde er niets, deze blijft liggen op (ten minste) 55%. De figuur toont het netto-emissiereductiepad met de nieuwe 2040 tussentijdse doelstelling. Volgens de EC is de doelstelling haalbaar, al rekent ze hiervoor wel op een sterke ontwikkeling van koolstofafvang en -opslag. Een gok volgens sommigen aangezien deze technologieën nog in hun kinderschoenen staan.
Ellebogenwerk
Het rapport van de EC is een belangrijke stap in de goedkeuring van de 2040 doelstelling maar nog geen eindpunt. Eerst is er nog ruimte voor discussie tussen de verschillende stakeholders. Dat deze een belangrijke impact kunnen hebben bleek recent nog uit de boerenprotesten in verschillende EU-landen. In een kladversie van het EC-rapport stond nog dat de agrosector haar niet-CO2 emissies met 30% ten opzichte van het niveau van 2015 zou moeten verminderen tegen 2040. Naar aanleiding van de betogingen werd deze passage uiteindelijk geschrapt in het finale document. We verwachten niet dat de consultatieronde met stakeholders veel zal veranderen aan het netto-reductiedoel maar aan de manier waarop emissies teruggebracht worden kan wel worden gesleuteld.
Europese verkiezingen
Een andere belangrijke verstorende factor is de Europese verkiezingsronde die gepland staat voor juni 2024. Pas na de verkiezingen zullen het nieuw verkozen Europees Parlement en de Raad van de EU stemmen over het wetsvoorstel dat de EC zal opstellen. De Europese verkiezingen kunnen dus nog roet in het eten gooien, vooral omdat de peilingen een ruk naar rechts voorspellen. In het verleden werden klimaatwetten immers vaak goedgekeurd door een nipte meerderheid van centrumlinkse partijen in het Parlement terwijl de rechtse partijen vaak tegen stemden.
Kort samengevat zijn er dus nog enkele belangrijke hindernissen voor de 2040 klimaatdoelstelling van de EU. Niet alleen met betrekking tot de goedkeuring, maar ook rond de verdeling van de lasten en de haalbaarheid.