Republikeinse orkaan wordt briesje
Midterms zijn vaak ontnuchterende ervaringen voor een zittende Amerikaanse president. Gemiddeld verliest zijn partij 28 van de 435 Kamerzetels. Eenzelfde lot leek huidig president Joe Biden beschoren te zijn. Torenhoge inflatiecijfers, stijgende hypotheekrentes en zwakke groeivooruitzichten deden de Democraten voor het ergste vrezen. De Republikeinse leider Kevin McCarthy verwachtte zelfs een overwinning van 60 zetels voor zijn partij. Zijn voorspelling zat er volledig naast. Op heden hebben de Republikeinen slechts 209 zetels veroverd en staan ze voor in 11 van de 35 overblijvende races. Hoogstwaarschijnlijk zullen de Republikeinen slechts een nipte meerderheid halen in het Huis van Afgevaardigden. In de Senaat is de situatie nog zorgwekkender voor de Republikeinen. Ze moeten twee van de drie overblijvende races binnenhalen om een meerderheid te halen. Ze staan evenwel achter en dus geven de gokmarkten hen slechts een beperkte kans om de meerderheid te halen (zie figuur). De voornaamste reden voor het beter dan verwachte Democratische resultaat ligt bij de recente beslissing van het hooggerechtshof om het grondwettelijk recht op abortus ongedaan te maken. Uit exit polls bleek dat abortus voor 27% van de kiezers de belangrijkste drijfveer was voor hun keuze, net na inflatie dat voor 31% de belangrijkste dreefveer was.
Einde aan Bidens wetgevende plannen
De nipte Republikeinse overwinning zal echter voldoende zijn om Bidens legislatieve agenda voor minstens twee jaar in de koelkast te plaatsen. Ook zal in 2023 het schuldenplafond waarschijnlijk opnieuw moeten worden verhoogd. De Republikeinse meerderheid in het Huis zou dan de dreiging van wanbetaling of sluiting van de overheid kunnen gebruiken om politieke toegevingen, zoals besparingen in de sociale zekerheid, af te dwingen. Dat gezegd zijnde verzwakt de nipte meerderheid wel hun onderhandelingspositie. De Republikeinse eenheid zal immers moeilijk te bewaren zijn.
Gamechanger voor 2024?
De zwakke Republikeinse prestatie kan de campagne voor de presidentsverkiezingen van 2024 volledig hertekenen. Ex-president Donald Trump is de grote verliezer van deze midterms. Enkele high profile door hem gesteunde kandidaten stelden teleur en de kritiek binnen zijn partij groeit met de dag. Ook is de ster van zijn mogelijke tegenstander in de Republikeinse voorverkiezingen, Ron De Santis, sterk gerezen. Hij won de gouverneursverkiezingen in de swingstate Florida met een marge van bijna 20%. President Joe Biden zal tevreden zijn met dit beter dan verwachte resultaat. De Democratische tegenstand tegen zijn mogelijke herverkiezingspoging in 2024 zal na dinsdag aanzienlijk slinken. De race voor het presidentschap ligt wijd open. Maar de reactie van de financiële markten na de tussentijdse verkiezingen toont aan dat ze daar momenteel nog niet wakker van liggen.