Nieuwe (CNB-)bazen, nieuwe wetten?

Aleš Michl. De naam doet de Tsjechische munt huiveren. Vorige week vrijdag opperden Tsjechische media dat de man wel eens de nieuwe voorzitter van de Tsjechische centrale bank (CNB) kon worden. Ze deden hun huiswerk goed, want afgelopen woensdag benoemde Zeman, de Tsjechische president, Michl als opvolger van Rusnok. Zijn termijn eindigt in juni. De Tsjechische kroon reageerde erg negatief op het nieuws. EUR/CZK ging ervandoor als een tweetrapsraket met in de tank een CZK-verlies van telkens +/-2%. Het muntenpaar sloot vrijdag boven 25 t.o.v. 24,58 bij sluiting de dag eerder. Eergisteren kwam er een scheut bij toen EUR/CZK richting 25,50 trok. Het was het zwakste niveau voor de kroon sinds de Russische invasie. Net als toen, reageerde de CNB met interventies. “Om een langetermijnverzwakking van de kroon te vermijden tegen de achtergrond van hoge inflatie”, valt sinds gisteren te lezen op de website. EUR/CZK dook vervolgens terug beneden 25.

Wie is die Michl? De externe economische raadgever van de voormalige Tsjechische premier Babiš is geen onbekende. Sinds december 2018 bekleedt hij een post als een van de zeven leden van het CNB-bestuur. Dat betekent dat hij mee verantwoordelijk is voor de agressieve verstrakkingscyclus. Op minder dan één jaar tijd trok de centrale bank in recordtempo de beleidsrente op van 0,25% tot een voorlopige 5,75% (lees hier meer). Dat is nodig in de strijd tegen inflatie. De gemiddelde prijsstijging liep in april op tot 14,2% - het snelst sinds 1993. Maar “mee verantwoordelijk voor” is nog anders dan “pleitbezorger zijn van”. Al bij aanvang van de rentecyclus stemden twee bestuursleden systematisch tegen élke verhoging: Oldřich Dědek en … juist, ja.

Volgens Michl (en Dědek) is de inflatie hoofdzakelijk extern en kostengedreven. Het is het gevolg van spaak gelopen productiekettingen – een erfenis van de pandemie – en uit de pan swingende grondstofprijzen. Beide elementen vallen buiten de invloedsfeer van de centrale bank. Michl herhaalde dat tijdens zijn toespraak na de benoeming. Het is niet meteen de neutrale boodschap die je van een voorzitter normaal verwacht. Toch gaat de inflatielogica niet volledig op. Het gaat voorbij aan de oververhitte arbeidsmarkt die via sterke loonstijgingen de private consumptie min of meer op niveau houdt. Bovendien beïnvloedt de aanhoudend hoge inflatie de verwachtingen, zowel in de financiële als de reële economie. Dat is het wederwoord van een nog voorlopige meerderheid in het beleidscomité.

We schrijven “voorlopige” want het bestuur wordt nog grondiger door elkaar geschud. Behalve over de weldra vacante positie van Michl als bestuurslid, beslist president Zeman ten laatste eind juni over het lot van leden Nidetzky en Benda. Hun termijn verloopt binnenkort. Verlengen kan maar is onzeker. Zeman uit steeds meer kritiek op het strikte monetair beleid. Laat hij hiermee in zijn kaarten kijken? Voor een formele conclusie is het afwachten op de uiteindelijke keuze. De markten vrezen wel al voor een regimeshift. De CNB houdt in juni nog een laatste vergadering in de huidige constellatie. Ze maakt van die gelegenheid maar beter goed gebruik.