SGP een jaar langer in de wachtkamer
De Europese Commissie (EC) kondigde gisteren de richtlijn aan over het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) in 2022. Ze schetst een kader bij haar aanbeveling om ook volgend jaar af te wijken van de normale begrotingsregels van het SGP. Na de uitbraak van de pandemie in 2020 riep de EC de escape clause in om de strikte kwantitatieve begrotingsregels tijdelijk niet toe te passen. Bevrijd van dit keurslijf konden lidstaten de begrotingstekorten opdrijven om de impact van de crisis op te vangen.
De EC kijkt in de eerste plaats naar de Europese economische activiteit, en in het bijzonder of het precrisis BBP-niveau al dan niet wordt bereikt. Een verlenging van de toepassing escape clause in 2022 lijkt daarmee verzekerd. Bovendien geeft de EC aan dat ook na een mogelijke de-activering van de escape clause (in 2023) rekening gehouden zal worden met de nationale economische situatie.
Deze communicatie is nog geen definitieve beslissing. Die wordt pas genomen in mei – onder meer op basis van de EC-lentevoorspellingen. Maar omwille van een aantal politieke discussies rond het schuldplafond in lidstaten, in het bijzonder Duitsland, en het feit dat landen stilaan hun begroting voor 2022 beginnen op te stellen, lichtte de EC om nu al een serieuze tip van de sluier op. Zonder verlenging dreigt voor een aantal landen budgettaire consolidatie vanaf 2022; wat in de naweeën van de pandemie contraproductief zou werken.
De verlenging van de escape clause in 2022 is dus zeker verantwoord. Daarmee wordt bovendien een ander heet hangijzer tijdelijk uit het vuur gehaald. Met deze verlenging koopt de EC tijd om te werken aan structurele wijzigingen in het SGP zonder dat een terugkeer naar de oorspronkelijke SGP-regels tussentijds nodig is. Hervorming van dat SGP lijkt aan de orde, gegeven de hoge schuldratio’s die de lidstaten (mede als gevolg van de pandemie) hebben opgebouwd. Hoewel de houdbaarheid van de schuld een prioriteit blijft, vermijdt men best de fouten uit het verleden. Toen ging budgettaire consolidatie (in toepassing van het SGP) vooral ten koste van publieke investeringen. Een meer groeivriendelijk SGP, waarbij groeibevorderende structurele investeringen buiten het consolidatiebereik blijven en waarbij voorzien wordt in een opschorting van het SGP bij zware recessies, is meer dan aangewezen. Niet toevallig brak Europees Commissaris Gentiloni in een recente speech voor de European Fiscal Board vorige week een lans voor een diepgaande herziening van het SGP en pleitte hij voor de toepassing van de bovenvermelde ‘gouden regel’.
Sinds de pandemie werken het monetaire en budgettaire beleid voor het eerst zeer gecoördineerd samen. Hoewel de Europese omvang niet te vergelijken is met de ’go-big’ van de VS, bleek het budgettaire beleid cruciaal in de opvang van de crisis. Een belangrijke les voor de toekomst. De ECB is niet langer “the only game in town”. Met de verlenging van de escape clause en de herziening van het SGP worden mogelijk stappen gezet naar een meer evenwichtig structureel beleidskader waar zowel het budgettair als het monetair beleid hun rol ten volle kunnen spelen, evenwel zonder de houdbaarheid van de schuld te ondermijnen.
Hans Dewachter, KBC Group Chief Economist