Olieschok: geen reden tot ongerustheid?
De mildere toon in het handelsconflict tussen de VS en China deed de markten recent hopen op rustigere tijden. Die rust kon misschien juist op tijd de ‘productierecessie’ bekoelen, zodat die niet zou overslaan naar de binnenlandse dienstensector die in de meeste ontwikkelde economieën wel nog goed stand houdt. De beurzen en de rentes gingen hoger. Met wat optimisme kon je spreken van een ontluikende ‘reflatietrade’. Die liep gisteren voorlopig op een ‘roadblock’. Een aanval op de olie-installaties van Saoedi Arabië verstoorde het olieaanbod. De olieprijs steeg zo’n 15%. Moeten we ons zorgen maken?
Afgezien van de opstoot van de olieprijs, zijn de markten er blijkbaar vrij gerust in. De beurzen en de rentes corrigeerden wat, maar gezien de recente rally was het hoe dan ook stilaan tijd voor een adempauze. De beperkte stijging in de VIX-volatiliteitsindex geeft ook aan dat er geen paniek is. Voor de Europese economie is een 15% hogere oliefactuur alvast geen goede zaak. Toegegeven, de olieprijs bevindt zich historisch gezien nog niet op een extreem hoog niveau. Anderzijds was de relatief lage olieprijs de voorbije jaren een steun voor het beschikbaar inkomen en de bestedingscapaciteit van de gezinnen. In een context waar het (monetaire) beleid alle zeilen bijzet om het (reëel) beschikbaar inkomen te verhogen via hogere lonen, zou een blijvende stijging van de olieprijs ongelegen komen. De centrale banken, inclusief de ECB, zijn wanhopig op zoek naar hogere inflatie. Als de olieprijs hoog blijft, krijgen we die de volgende maanden, maar niemand zal er blij mee zijn, ook de ECB niet.
Het is niet nieuw dat markten slecht nieuws in het algemeen, en geopolitiek nieuws in het bijzonder, vrij vlot naast zich neerleggen. Op zich is dat niet altijd ten onrechte. Een goed gefundeerde economische cyclus laat zich door een klein windje niet uit zijn lood staan. Vraag is of we ons nu in deze situatie bevinden. Die gerustheid van de markten had overigens nog een andere reden: de impliciete ‘centrale bank put-optie’. Als het echt uit de hand loopt, komen de centrale bankiers toch ter hulp. Het paradigma ‘slecht nieuws is altijd een beetje goed nieuws voor de markten’. Loopt de handelsoorlog uit dan hand? Dan kan de Fed uiteindelijk toch niet anders dan het beleid versoepelen. Politieke onzekerheid en fall-out van het handelsconflict voor de Europese economie? De ECB heeft altijd nog munitie. Brexit een probleem? De Bank of England (en de ECB aan de Europese kant) kunnen nog wel een tandje bijsteken.
Voorlopig is er geen reden tot paniek. De recente discussie over de neveneffecten van het soepel monetaire beleid geeft wel aan dat de ruimte voor de centrale banken om dit soort ‘eventrisico’ het hoofd te bieden (fors) kleiner wordt. Bovendien: hoe geloofwaardig is het om als centrale bank het beleid te versoepelen als de inflatie, zij het omwille van een externe schok, opspringt. De centrale bank verlaagt bij te lage inflatie, maar als het echt moet ook bij hogere inflatie. Dit verhaal stop ergens. Tot nader bericht zijn het incident in het Midden-Oosten dit weekend en de olieprijsopstoot vanuit economisch oogpunt waarschijnlijk beheersbaar. Toch mag duidelijk zijn dat we steeds minder (monetaire) ruimte hebben om de gevolgen van dit soort eventrisico op te vangen. De put-optie van de centrale banken die ons zoveel comfort gaf, kan deze risico’s steeds minder verzachten. Toch maar hopen dat dit conflict (of een ander) de olieprijs niet richting $80 of $ 100 p/vat stuurt. We hebben immers weinig middelen om dit soort aanbodschokken/economische verarming te verzachten.