VS: nieuwe chiprestricties dichten achterpoortjes

Twee weken geleden al verraste de regering Biden met extra maatregelen die tot doel hebben om de export naar China van geavanceerdere kunstmatige intelligentiechips verder aan banden te leggen. Die maatregelen moeten Peking ervan weerhouden om geavanceerde Amerikaanse technologieën in handen te krijgen, iets dat onder meer kan leiden tot versterking van bijvoorbeeld het Chinese leger.

Nieuw zijn ook restricties voor de export van zulke geavanceerde chips en chipfabricagemiddelen aan landen waaronder Iran en Rusland, terwijl ook de Chinese chipontwerpers Moore Thread en Biren nu op de zwarte lijst prijken. Het centrale idee is dat chips niet meer worden verstuurd naar eenheden van bedrijven waarvan de moederbedrijven gevestigd zijn in China, Macau en andere wapenembargolanden. Dit moet voorkomen dat chips illegaal China worden binnengesmokkeld of op afstand toegankelijk zijn voor Chinese moederbedrijven. Daarom ook dat aan 21 landen buiten China een licentieplicht werd opgelegd voor gereedschap voor chipfabricage, terwijl de lijst met apparatuur die niet naar dat land mag werd uitgebreid.

Het uitgebreide pakket moet met andere woorden een pak achterpoortjes sluiten in de regelgeving die vorig jaar oktober werd vrijgegeven. En die regels zullen waarschijnlijk “minstens een keer per jaar” worden bijgewerkt. 

De VS en China zijn al jaren verwikkeld in een technologieoorlog, maar de verregaande beperkingen die afgelopen oktober werden ingevoerd, deden de spanningen tussen beide grootmachten verder escaleren. Het doel van de VS is om de toegang tot “geavanceerde halfgeleiders die doorbraken in AI kunnen opleveren en die geavanceerde computers kunnen voeden die cruciaal zijn voor Chinese militaire toepassingen” te beperken.

Wel vrijgesteld zijn de meeste consumentenchips die worden gebruikt in laptops, smartphones en games, hoewel zelfs in dat segment sommige chips onderworpen zijn aan licentie- en meldingsvereisten door Amerikaanse ambtenaren. China zal ook na deze verse set van regeltjes voor honderden miljarden dollars aan halfgeleiders uit de VS blijven importeren.

Dat alles deed de nervositeit in de sector meteen toenemen, waarbij vooral het Nederlandse ASML en chipontwerper Nvidia onder druk kwamen te staan op de beurs. De vorige regels legden een tweeledige test op die zowel de rekenprestaties van een chip als zijn vermogen om te communiceren met andere chips meette. Dat is een belangrijke maatstaf in AI-supercomputers waar duizenden chips aan elkaar geregen worden om enorme hoeveelheden gegevens te verwerken. De nieuwe regels elimineren de limieten voor communicatiesnelheden en richten zich op rekenprestaties, wat tot gevolg zal hebben dat de verkoop van Nvidia's A800- en H800-chips voor de Chinese markt wordt stopgezet.

Eén van de nieuwe maatregels is om chips te beperken die een bepaald niveau van "prestatiedichtheid" overschrijden, een maatregel die gericht is op hoeveel rekenkracht kan worden verpakt in een bepaalde hoeveelheid silicium. Dat moet dat bedrijven proberen de beperkingen op volledige chips te omzeilen door een technologie te gebruiken die “chiplets” wordt genoemd, waarbij bedrijven dergelijke kleine stukjes (chiplets, dus) samen kunnen voegen tot een grote chip die de regels overtreedt. Volgens Reuters waren niet die chiplets een kernonderdeel van China's technologiestrategie om de chipindustrie alsnog vooruit te helpen. Maar ook dat poortje werd nu dichtgeschroefd.

Top AI-chipontwerper Nvidia en Intel creëerden daarom speciale chips voor de Chinese markt die de krachtige rekencapaciteiten behielden, maar de communicatiesnelheden beperkten om binnen de vorige regels te blijven. Nvidia verklaarde na deze nieuwe regels dat het zich zal schikken, maar dat dat geen “betekenisvolle impact op korte termijn op de financiële resultaten” zal hebben.

Zelfde bij chipontwerper AMD, dat na de eerste set van regels, en vooral de daarmee samenhangende overgangsperiode, een bijzonder hoge vraag vanuit China optekende. Daarom bleef de wereldwijde vraag naar topchips nog altijd groter dan het aanbod, met alle positieve gevolgen voor de marges. Dat kan op de lange termijn wel de vraag kannibaliseren omdat Chinese chipfabrikanten in het zwarte gat zullen stappen, maar op korte termijn is er geen vrees voor een droogleggingsscenario.

Ondertussen zitten de Chinese verre van stil. Chinese fabrikanten van chipapparatuur, zoals gereedschapsmaker Naura en etsapparatuur AMEC blijken ondertussen een veel groter deel van de aanbestedingen van Chinese gieterijen te winnen dan in voorgaande jaren. Chipfabrikanten zetten met andere woorden alles op alle om apparatuur van buitenlandse makelij te vervangen door alternatieven van binnenlandse makelij. En dat gaat ver, want zowat de helft (47,25% om exact te zijn) van alle aanbestedingen voor machineapparatuur door Chinese gieterijen van januari tot augustus 2023 werd gewonnen door lokale fabrikanten. Van juli tot augustus 2023 werd 62% gewonnen door Chinese leveranciers, vergeleken met slechts 363% van maart tot april.