Tarievenoorlog: algemeen kader

Trump’s tarieven, en dan vooral de wederzijdse tarieven, veroorzaakten de voorbije dagen een enorme klap voor de aandelenmarkten, na een drukke periode waarin de handelsoorlog sowieso al aan het escaleren was. Vergeldingsmaatregelen kunnen het broze marktvertrouwen nog meer schade toebrengen. Dat bleek vrijdag al nadat China een tarief van 34% te gaan heffen de impact van alle Amerikaanse goederen. Het internationale handelsbeleid is hierdoor nog nooit zo grillig en ondoorzichtig geweest, waardoor onzekerheid en volatiliteit voorlopig de basislijn vormen. Gezien de grillige en veranderlijke aard van de Executive Orders van Trump, is vooruitkijken niet evident. De handelsoorlog kan immers aanzienlijk escaleren, of heel snel worden teruggedraaid, zodat in dit stadium de enige zekerheid onzekerheid is. 

Zijn uitgesloten van de wederzijdse tarieven: koper, farmaceutische producten, halfgeleiders, houtproducten, bepaalde kritieke mineralen en energie en energieproducten. Artikelen die momenteel onderworpen zijn aan Sectie 232 tarieven zijn vrijgesteld van de wederzijdse tarieven (d.w.z. de tarieven blijven 25%). Dit omvat staal, aluminium, auto's en auto-onderdelen.

De meeste van de belangrijkste getroffen landen blijven aandringen op de-escalatie en handelsbesprekingen om verdere economische schade te voorkomen. Er zijn echter al vergeldingsmaatregelen genomen. Canada kondigde op 4 maart een reeks nieuwe tarieven aan, gericht op ongeveer 100 miljard dollar aan Amerikaanse goederen, voornamelijk uit republikeinse staten. Op 10 maart trad China's 15% tarief op Amerikaanse landbouwproducten in werking, in combinatie met een uitbreiding van exportcontroles en beperkingen voor een aantal Amerikaanse bedrijven. Op 12 maart kondigde Europa tarieven aan voor 28 miljard dollar aan goederen, waaronder staal- en aluminiumproducten, textiel, landbouwproducten, huishoudelijke apparaten, enz.

• China riep de VS op om de tarieven in te trekken en beloofde tegenmaatregelen als de VS dat niet zouden doen. Lokale industrie- en beleidsdeskundigen verwachtten dat China zich meer zou richten op het diversifiëren van zijn exportroutes, het versterken van de banden met andere handelspartners en het stimuleren van de binnenlandse consumptie door zijn stimuleringsinspanningen uit te breiden.
  
  Die hoop werd vrijdag echter snel weggevaagd toen China een vergeldingsheffing van 34% aankondigde op alle geïmporteerde goederen uit de VS, die vanaf 10 april van kracht wordt. Trump dreigt nu op zijn beurt met een extra tarief van 50% op China als reactie. De totale Chinese export vertegenwoordigt ruwweg 20% van de Chinese economie en de Amerikaanse tarieven zullen naar verwachting een impact van -2% op het BBP hebben. Dit dwingt de Chinese regering om drastische maatregelen te nemen als ze de doelstelling van 5% BBP-groei wil halen.
• Europa: Het Europees Parlement noemde de tarieven van de VS "ongerechtvaardigd, illegaal en buitenproportioneel" en merkte op dat "dit geen Bevrijdingsdag is maar de Dag van de Inflatie". Ursula Von der Leyen verklaarde dat de laatste hand wordt gelegd aan tegenmaatregelen, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat Europa zo ver zal gaan als China, aangezien veel Europese leiders aandringen op verdere onderhandelingen. In een eerste fase worden de vergeldingsmaatregelen waarover deze week is gestemd tot een minimum beperkt, terwijl een tweede pakket van mogelijke maatregelen half mei van kracht wordt.
  
  Sommige Europese leiders spraken al de vrees uit dat goederen op de Europese markt zouden worden gedumpt, na een verwachte aanzienlijke daling van de vraag in de VS. Hoewel dit een deflatoir effect zou kunnen hebben, waarvan sommige sectoren zouden kunnen profiteren, zou dit nadelig kunnen zijn voor andere sectoren, waardoor EU-leiders beschermende maatregelen zouden kunnen nemen. Een handelsoorlog met de VS kan indirect escaleren tot een handelsoorlog met andere regio's.

In tegenstelling tot verklaringen van de Amerikaanse minister van Handel Howard Lutnick en handelsadviseur Peter Navarro, verklaarde Trump: "De tarieven geven ons veel macht om te onderhandelen. Ik heb het heel goed gebruikt in de eerste regering, maar nu brengen we het naar een heel nieuw niveau." Hij wil de tarieven gebruiken als een belangrijke onderhandelingstroef in verdere onderhandelingen. Hij onderstreepte dit punt vrijdag al toen hij aangaf dat de heffing op China kan worden herzien als Beijing instemt met een verkoop van de Amerikaanse activiteiten van ByteDance's TikTok. Het is waarschijnlijk dat Trump de tariefkaart zal spelen in andere discussies zoals immigratie, defensie-uitgaven, controle over Groenland, enz.

Vorig weekend kondigde Israël aan dat Netanyahu maandag een ontmoeting met Trump zou hebben om de tarieven te bespreken. Israël liep al vooruit op de bijeenkomst door een aantal invoertarieven te schrappen, waardoor 98% van de geïmporteerde goederen tariefvrij is geworden. Taiwan en Vietnam hanteren een vergelijkbare aanpak en zien tariefvrije import uit de VS als basis en kijken uit naar verdere onderhandelingen met de VS. Japan, Singapore en Maleisië kijken evenmin uit naar vergeldingsmaatregelen. India, dat vorige maand aangaf dat de importtarieven op goederen ter waarde van 23 miljard dollar zouden kunnen worden herzien, gaf aan dat de onderhandelingen met de VS nog gaande zijn. Een succesvolle overeenkomst zou de verwachte druk op de internationale handel enigszins kunnen verlichten

Trump zal mogelijk de interne druk zien toenemen om deze deals voor elkaar te krijgen. Op woensdag sloten 4 Republikeinse senatoren zich aan bij de Democraten voor een stemming over een resolutie waarin staat dat het tarief van 25% op Canada onwettig is. Trump heeft een internationale noodtoestand uitgeroepen, wijzend naar fentanyl & emigratie, die hem de macht geeft om deze tarieven in te voeren. Een onwettige interpretatie volgens deze resolutie

Op vrijdag werd een tweepartijdig wetsvoorstel, met steun van de Republikeinen in zowel het Huis als de Senaat, ingediend om de presidentiële macht om tarieven in te stellen te beperken. Het wetsvoorstel stelt voor dat nieuwe tarieven na 60 dagen automatisch komen te vervallen tenzij er expliciete goedkeuring van het Congres is verkregen en dat het Congres de mogelijkheid heeft om tarieven op elk moment te beëindigen door een resolutie van afkeuring aan te nemen.

Beide initiatieven zijn eerder symbolisch, want het is onwaarschijnlijk dat ze het Huis van Afgevaardigden zullen passeren, laat staan een presidentieel veto. Toch toont het aan dat de steun voor Trump niet absoluut is. Uit een recente peiling van Marquette Law school (gehouden vóór de aankondiging van de wederzijdse tarieven) bleek dat 58% van de respondenten denkt dat de tarieven schadelijk zijn voor de Amerikaanse economie. Een Harris Poll van half maart toonde aan dat 66% van de respondenten bezorgd is over de tarieven, waarbij 57% van de Republikeinen bezorgd is. 

Republikeinse congresleden zien nu al druk van hun kiezers, die waarschijnlijk verder zal toenemen naarmate de economische realiteit doordringt. Met verkiezingen voor het Congres gepland in november 2026, zal de druk van het Congres op Trump waarschijnlijk toenemen als de huidige negatieve economische vooruitzichten te lang aanhouden