Wankel herstel vertroebelt verkiezingsvooruitzichten swing states...

Stemmen in coronatijden

De coronapandemie en de bijhorende economische crisis hebben ongetwijfeld een cruciale rol gespeeld in de aanloop naar de Amerikaanse verkiezingen. Er wordt niet alleen verwacht dat de pandemie de vorm waarin kiezers hun stem uitbrengen zal veranderen (meer stemmen via de post en op voorhand dan bij vorige verkiezingen), maar ook dat zij bepalend zal zijn voor de mening van de kiezers over de kandidaten. Amerikaanse presidenten worden immers al lang beoordeeld op basis van de gezondheid van de economie tijdens hun presidentschap. Van de drie Amerikaanse presidenten die er sinds 1933 niet in slaagden een tweede ambtstermijn te winnen, werden er twee geconfronteerd met een stijgende werkloosheid op het moment van de verkiezingen.

De werkloosheid in de VS bedraagt momenteel 7,9%. Dit is veel lager dan de piek van 14,7% die in april werd bereikt, maar nog steeds veel hoger dan de 3,5% van eind 2019 of zelfs de 4,9% die in oktober 2016, net voor de verkiezing van Trump, werd opgetekend. Er wordt verwacht dat de bbp-groei sterk herstelde in het derde kwartaal, na een forse daling van 9,02% op jaarbasis in het tweede kwartaal, maar er zijn ook aanwijzingen dat het economisch herstel ondertussen aan kracht inboet. Het tempo van de maandelijkse banengroei neemt af en verschillende stimuleringsmaatregelen op korte termijn, die de economie door de lockdowns van het voorjaar moesten helpen, zijn afgelopen. Waarschijnlijk hebben de economische gevolgen van de pandemie bijgedragen aan de toename van de voorsprong van Biden op Trump in de peilingen. Wat de impact op de verkiezingsuitslag zal zijn van de meest recente economisch ontwikkelingen, vooral in de belangrijkste swing states, blijft evenwel onzeker. 

De staten die de verkiezingsuitslag bepalen

De nationale peilingen in de VS zijn niet altijd een goede indicator van wie de presidentsverkiezingen zal winnen. Dit is te wijten aan het Amerikaanse kiescollegesysteem, waarbij er per staat kiesmannen gekozen worden door de inwoners, meestal via het winner-take-all-principe, die vervolgens hun stem uitbrengen voor een kandidaat. Wie het eerst 270 kiesmannen achter zicht krijgt, wint de verkiezingen. Het is daardoor mogelijk dat een kandidaat de popular vote wint, het totaal aantal stemmen, maar toch verliest in het kiescollege. Dit betekent dat vooral de swing states met een hoog aantal kiesmannen belangrijk zijn om te voorspellen wie de verkiezingen zal winnen. Er is geen precieze formule om te bepalen welke staten bepalend zullen zijn voor een verkiezing, maar meestal hangt hun belang af van de peilingen en hun historische neiging om tussen wisselen tussen Republikeins en Democratisch meerderheden. Daarom kijken we nu, drie weken voor de Amerikaanse verkiezingen, naar de economische indicatoren van veertien staten die als eeuwige swing states worden beschouwd of waar Biden en Trump nek-aan-nek liggen in de peilingen. Samen zijn deze staten goed voor 203 kiesmannen, met Texas (38), Florida (29), Pennsylvania (20) en Ohio (18) als grootste slokoppen. 

In tabel 1 zijn de veertien staten gerangschikt volgens de voorsprong van Biden in de peilingen op 11 oktober 2020 (FiveThirtyEight cijfers). Op het eerste zicht heeft Biden een voorsprong in de meeste van deze staten, met uitzondering van Texas. Houden we evenwel rekening met de foutenmarge voor deze peilingen (ongeveer 3,5 punten per kandidaat voor een peiling bij 800 personen, of dus 7 punten op het totale verschil tussen de kandidaten), dan zien we dat de verkiezingsuitslag nog onzeker is in alle staten tussen Michigan en Texas in de tabel.

Naast het aantal kiesmannen per staat, bevat tabel 1 ook een aantal belangrijke economische indicatoren en covid-19-statistieken, die een kleur kregen op basis van de relatieve grootte van het cijfer. Kijken we alleen naar de economische indicatoren, waaronder het werkloosheidscijfer van de staat in augustus 2020, het reële bbp-groeicijfer van het tweede kwartaal en de Coincident Index van augustus (een toonaangevende index voor de economische activiteit), dan is het duidelijk dat de achterstand van Trump kleiner is in de swing states met betere economische gegevens.

Dit wijst erop dat de richting van het herstel een belangrijke invloed kan hebben op de verkiezingsuitslag. Vinden de kiezers in deze swing states dat het herstel op schema ligt, dan kan Trump zijn achterstand misschien verkleinen in de laatste weken voor de verkiezingen. Verloopt het herstel er trager dan verwacht, dan zou het kunnen dat Biden zijn voorsprong ziet toenemen. 

De pandemie zelf is natuurlijk ook een belangrijke factor die de kiezers kan beïnvloeden. Uit een recente opiniepeiling van Reuters blijkt dat 59% van de Amerikanen de aanpak van de pandemie door de president afkeurt, tegenover een goedkeuringspercentage van 37%. Toch zien we in veel van de swing states waar de pandemie sterk toesloeg (gemeten naar het totaal aantal covid-19 gevallen per 100.000 inwoners), een kleinere marge tussen Biden en Trump. Het is dus niet duidelijk of het slechte verloop van de pandemie in de VS Trump de verkiezing zal kosten. 

Het is pas voorbij als het voorbij is...

De verkiezingen in de VS mogen dan wel zeer dichtbij komen, de ervaring van de afgelopen verkiezingen leert ons dat de peilingen nog kunnen veranderen in de laatste drie weken voor de verkiezingen. Bovendien is Bidens voorsprong in de belangrijkste swing states kleiner dan zijn nationale voorsprong en voor veel van deze staten is de uitslag allesbehalve zeker. Zoals gewoonlijk lijken de economische ontwikkelingen ook nu weer een belangrijke bepalende factor te zijn. Onzekerheid is troef in het huidige economische landschap, onder meer door het politieke geruzie en de gemengde berichtgeving met betrekking tot een nieuw stimuluspakket, waardoor er nog meer wolken worden toegevoegd aan de toch al troebele verkiezingsvooruitzichten.