Alleen strategisch wendbare bedrijven overleven in de chaordische economie
In de wereld van vandaag zijn zowel ‘chaos’ als ‘orde’ - twee schijnbaar paradoxale begrippen - steeds belangrijker voor bedrijven. Hoewel chaos een constante is in de economie, neemt die nu een meer internationale dimensie aan met snelle economische en niet-economische veranderingen. Dit zorgt voor een turbulente omgeving en maakt dat overheden meer controle willen uitoefenen en orde willen scheppen via extra regelgeving en toezicht. De opkomst van de zogenoemde chaordische economie vraagt van bedrijven alsmaar meer wendbaarheid en aanpassingsvermogen.
Leven in een VUCA-wereld
De economische omgeving waarin we leven kan worden bestempeld als VUCA, wat staat voor Volatile (volatiel), Uncertain (onzeker), Complex (complex) en Ambiguous (vaag). Het acroniem werd eind jaren 90 bedacht om de nieuwe realiteit van de wereld te beschrijven. Hoewel het begrip al vrij oud is, ziet de wereld er in 2020 meer VUCA uit dan ooit, omwille van de toenemende snelheid waarmee de dingen veranderen. Voorbeelden zijn voortdurende geopolitieke spanningen, handelsconflicten en meer structurele trends zoals de klimaatverandering, de vergrijzing en het steeds snellere tempo van de technologische vooruitgang.
VUCA verhoogt de waarschijnlijkheid en potentiële impact van grote crisissen. Het impliceert een toenemende kans dat iets wat nog nooit eerder is gebeurd zich zal voordoen. Het Global Risk Report van het Wereld Economisch Forum brengt jaarlijks de risico’s voor de stabiliteit in de wereld in kaart. In de 2019-editie is geen enkel van de tien grootste risico’s economisch van aard. De top-10 lijst wordt gedomineerd door milieurisico’s (bijv. extreem weer, klimaatverandering), geopolitieke risico’s (bijv. massavernietigingswapens), technologische risico’s (bijv. cyberaanvallen) en maatschappelijke risico’s (bijv. watercrisis, besmettelijke ziekten). Hoewel de risico’s zelf niet-economisch van aard zijn, is de economische impact potentieel erg groot.
Als gevolg van VUCA, en het in toenemende mate internationale en niet-economische karakter ervan, opereren individuele bedrijven in een turbulente en chaotische omgeving. Dit heeft een aanzienlijke invloed op hun dagelijkse activiteiten en strategische langetermijnbeslissingen. VUCA-chaos kan finaal zelfs de continuïteit van bedrijven bedreigen.
Van chaos naar orde en terug
In het kader van de financiële crisis van 2008 en met het oog op het beantwoorden van uitdagingen als de klimaatverandering en de technologische vooruitgang, implementeerden overheden massaal nieuwe regelgeving en toezichtsmechanismen (bijv. betreffende gegevensbescherming, boekhoudstandaarden en fraudepreventie) (zie figuur). Bedrijven zijn hierdoor onderworpen aan een groeiende hoeveelheid regelgevende vereisten en administratieve procedures. Dat zet hun personeel onder zware druk om daaraan te voldoen. De neiging naar controle en orde draagt ook bij tot complexiteit en voedt zodoende de VUCA-wereld. Steeds meer bedrijven opereren dan ook in een zogenoemde chaordische economie. De term ‘chaordic’ (cha van chaos en ord van orde) werd in 1999 bedacht door voormalig VISA-CEO Dee Hock en is sindsdien een veelvuldig gebruikt modewoord in de managementliteratuur.
Wendbaar of irrelevant
Om te overleven en zich te onderscheiden in een chaordische economie moeten bedrijven wendbaar (agile) zijn en hun strategie voortdurend bijstellen. Door te anticiperen op wat gaat komen en zich daar strategisch op voor te bereiden, kunnen bedrijven zekerheid creëren voor zichzelf en daar voordeel uit halen tegenover minder wendbare concurrenten. Nieuwe tools zoals big data en artificial intelligence kunnen een helpende hand bieden bij het managen van chaos en orde. De chaordische economie moet daarom niet als een bedreiging worden gezien. Integendeel, zij verbreedt het spectrum van mogelijke acties en plaveit zelfs de weg naar een succesvolle toekomst door het stimuleren van creativiteit en innovatie ... tenminste voor wendbare bedrijven.