Duurzaamheid weegt alsmaar meer op woningprijzen
Woningen zijn alsmaar meer onderhevig aan allerhande vereisten inzake energiezuinigheid. Ook wordt er steeds nadrukkelijker gewezen op de milieu-impact van de woonlocatie. De versnelde transitie naar een duurzamer woningbestand heeft belangrijke gevolgen voor de prijsvorming bij een verkoop. De komende jaren zal er een wijdere kloof ontstaan tussen de prijsontwikkeling en verkoopsnelheid van (gegeerde) duurzame woningen en die van (niet-langer gegeerde) niet-duurzame woningen.
Op macro-economisch niveau wordt het prijsverloop van woningen bepaald door factoren zoals de inkomensstijging bij de gezinnen, het renteverloop en de vastgoedfiscaliteit. Bij de verkoop van een individueel stuk vastgoed volgt de prijs veelal de algemene prijsevolutie op de markt. Daarnaast spelen op microniveau uiteraard ook individuele woningkenmerken een rol, zoals het bouwjaar, de staat waarin de woning verkeert of de aard van bebouwing (open, halfopen, gesloten). Vooral de ligging is een belangrijke prijsdeterminant bij een verkoop. Het gaat om de regio waarin de woning ligt en buurtkenmerken zoals een rustige straat en de nabijheid van voorzieningen, zoals winkels of openbaar vervoer.
Een kenmerk dat steeds belangrijker wordt in de prijsbepaling is de duurzaamheid van de woning. De energie- en milieuvriendelijkheid van wonen is immers een belangrijk actueel thema tegen de achtergrond van de klimaatverandering. In de meeste Europese landen, waaronder België, bestaat de woningvoorraad uit oudere woningen die niet voldoen aan de huidige normen inzake efficiënt energieverbruik (zie figuur). Niet zelden gaat dit ook gepaard met ondoordacht ruimtegebruik met veel ruimtelijke versnippering en verharding, wat zorgt voor fileleed, milieuvervuiling en druk op de biodiversiteit.
Verduurzaming woningbestand
Binnen het woonbeleid werd er de voorbije jaren sterk inzet op de verduurzaming van de woningvoorraad door allerlei strenge vereisten waaraan nieuwbouw en renovaties moeten voldoen. Naarmate de duurzaamheidsprestaties van een woning aan belang winnen, zal dit ook een alsmaar dominantere weerslag hebben op de prijsvorming bij een verkoop. De nieuwe vereisten gaan immers gepaard met extra kosten voor de (ver)bouwer. Daardoor gaat de nieuwbouw- of renovatieprijs omhoog, maar behouden nieuwe en goed gerenoveerde panden ook relatief beter hun waarde. Anderzijds zal de verkoopprijs van bestaande, niet-duurzame woningen onder druk komen te staan. Kandidaat-kopers zullen de kosten van de vereiste investeringen immers meenemen in de onderhandelingen om de prijs te doen zakken.
Omdat we op een kantelpunt zitten waarbij de verduurzaming versnelt, zal de prijsontwikkeling van woningen al in de nabije toekomst meer dan vroeger uiteenlopen. Bestaande (niet-langer gegeerde) woningen met een slechte duurzaamheidsscore kunnen een (forse) prijsdaling kennen omdat de verplichte investeringen voor energiezuinigheid op de verkoopprijs zullen wegen. Nieuwe of goed gerenoveerde woningen die voldoen aan de vereisten zullen hun waarde beter behouden en, omdat ze gegeerd zijn, hogere prijzen halen bij een verkoop. Dat duurzaamheidsprestaties zullen worden gereflecteerd in de prijs van woningen, is een goede zaak. Mocht dit niet zo zijn, dan zouden investeringen in duurzaamheid lager liggen dan wat maatschappelijk optimaal is.
Onderzoek bevestigt effect
De mate waarin de verwachte effecten zullen spelen blijft onzeker. In diverse landen (vooral Nederland en Scandinavië, maar ook België) is reeds onderzoek gedaan naar het effect van de invoering van officiële energie-labels op de verkoopprijs van woningen. Daaruit blijkt dat vooral (zeer) ongunstige scores een (erg) grote negatieve prijsimpact hebben. Onderzoekers zagen tevens dat energiescores naast de prijs ook de verkoopsnelheid beïnvloeden. Het zichtbaar worden van de energiestatus van een woning via labeling blijkt een kantelpunt te zijn waarop de impact van duurzaamheidsprestaties op de prijs en verkoopsnelheid van vastgoed sterker begint te spelen.