Klimaatverandering steeds grotere prioriteit centrale banken
Centrale banken worden zich in toenemende mate bewust van het belang van de klimaatverandering. Er gaan dan ook steeds meer stemmen op om de risico’s ervan te integreren in het beleid van de centrale banken. Dit zal de manier waarop de financiële sector omgaat met de klimaatverandering fundamenteel veranderen.Het voorbije jaar werden we overspoeld door berichten over oplopende handelsspanningen, voornamelijk tussen de VS en China. 2020 start in minder woelig vaarwater door de minihandelsdeal tussen de VS en China. Toch zal niet alles peis en vree zijn. Handelsprotectionisme blijft ook op een minder zichtbare manier een rem zetten op de wereldwijde economische groei.
Al in 2015 sprak gouverneur Mark Carney van de Bank of England (BoE) over de gevolgen van klimaatrisico’s voor de financiële sector. Sindsdien heeft hij het voortouw genomen in het aankaarten van dit onderwerp in de wereld van centrale bankiers, ondanks beschuldigingen dat hij hiermee zijn mandaat overschrijdt. Tot op de dag van vandaag is de BoE nog steeds koploper inzake de beleidsintegratie van klimaatrisico’s. Zo kondigde ze onlangs nog aan dat ze vanaf 2021 klimaatgerelateerde stresstesten in de bank- en verzekeringssector van het Verenigd Koninkrijk zal uitvoeren. Met deze testen wil de BoE de veerkracht van het Britse financiële systeem tegenover klimaatrisico’s en overgangsrisico’s testen. De eerste categorie omvat risico’s die verband houden met de toegenomen frequentie en ernst van extreme weersomstandigheden, alsook risico’s ten gevolge van de geleidelijke opwarming van de aarde en daarmee samenhangende problemen, zoals de daling van de waarde van vastgoed aan de kust omwille van de stijging van de zeespiegel. De tweede categorie omvat risico’s die voortvloeien uit de overgang naar een koolstofneutrale economie. Financiële instellingen die sterk hebben geïnvesteerd in koolstofintensieve industrieën en bedrijven dreigen hierdoor immers waardeverminderingen te moeten slikken.
Hoewel de Britse centrale bank vooroploopt, is zij niet langer de enige centrale bank die overweegt om rekening te houden met de klimaatverandering in haar beleid. Tijdens de One Planet Summit in december 2017 besloten acht centrale banken om het Network for Greening the Financial System (NGFS) op te richten. Het doel van dit netwerk is om best practices uit te wisselen, maatregelen aan te reiken om milieu- en klimaatrisico’s in de financiële sector beter te managen en om financiële middelen te mobiliseren die de overgang naar een duurzame economie ondersteunen.
Momenteel bestaat het netwerk uit 48 leden en 10 waarnemers, waaronder instellingen zoals de Bank for International Settlements, het Internationaal Monetair Fonds en centrale banken uit de hele wereld. De meest opvallende afwezigen zijn de Bank of Japan en de Amerikaanse Federal Reserve.
Hoe ver kunnen en willen ze gaan?
Volgens Kristalina Georgieva, de nieuwe directeur van het IMF, is er binnen het netwerk eensgezindheid over twee grote punten. Het eerste is dat centrale banken in toenemende mate rekening zullen moeten houden met de risico’s van de klimaatverandering in hun economische vooruitzichten en hun monetair beleid. Dit is zinvol omdat gebeurtenissen zoals overstromingen, droogtes en stormen een aanzienlijke impact kunnen hebben op de economische groei en de inflatie. Ten tweede zijn centrale banken vastbesloten ervoor te zorgen dat de private sector, en meer bepaald de financiële sector, voorbereid is op de impact van schokken die volgen uit de klimaatverandering.
Op andere beleidsvlakken is er minder eensgezindheid. Zo stellen sommigen zich de vraag of centrale banken moeten proberen de geldstromen op financiële markten en het gedrag van investeerders te beïnvloeden, bijvoorbeeld via gedifferentieerde kapitaalheffingen voor groene en niet-groene activa. Anderen vragen zich af of centrale banken zelf milieuvriendelijk gedrag zouden moeten aanmoedigen door alleen te investeren in groene activa. Er is veel discussie over de mate waarin centrale banken de markt actief mogen sturen. Critici stellen dat centrale banken op die manier de grenzen van hun mandaat overschrijden. Ook wordt gevreesd dat centrale banken, door hun kwantitatieve versoepeling groener te maken, de markten zouden verstoren en de overheidsbegrotingen kunnen doen ontsporen. Bovendien is het kwantificeren van het groene karakter van activiteiten of activa geen eenvoudige opgave.
Veranderingen op til
2020 wordt waarschijnlijk een interessant jaar voor de integratie van klimaatveranderingsmaatregelen in het beleid van centrale banken. Dit geldt met name voor de eurozone, aangezien de pas aangetreden president van de Europese Centrale Bank, Christine Lagarde, heeft beloofd om klimaatverandering op de agenda van de ECB te zetten. In het verleden is de ECB bekritiseerd voor het kopen van ‘vuile obligaties’ van bedrijven uit sterk vervuilende industrieën. De tijd zal uitwijzen of de ECB onder het bewind van Lagarde haar koers zal wijzigen.
2020 zou daarnaast ook een belangrijk kantelpunt voor de Amerikaanse Fed kunnen zijn, aangezien er tekenen zijn dat ook zij het belang van de klimaatverandering steeds meer erkent. Tijdens de allereerste conferentie over klimaatverandering in november 2019 zei Fed-gouverneur Brainard dat de Fed de gevolgen van klimaatverandering voor de economie en het financiële stelsel zal moeten bestuderen en haar beleid daaraan zal moeten aanpassen. Of en hoe dit zich vertaalt in actie zal de komende jaren duidelijk worden.