Groen beleid: verschuiving van klimaatprotest naar -actie

In de meeste Europese landen is er een duidelijke beweging in de richting van een groener beleid, weliswaar met ups en downs. Vooral 2020 wordt hiervoor een belangrijk jaar, zoals eerder al bleek uit de ondertekening van de European Grean Deal, omdat de klimaatprotesten van 2019 plaats zullen maken voor de implementatie van groen beleid. Die zal onvermijdelijk winnaars en verliezers opleveren. Om de negatieve neveneffecten van groen beleid te beperken, moet de uitvoering ervan zorgvuldig gebeuren.

2019 was een belangrijk jaar voor de klimaatprotesten, zowel voor als tegen groen beleid. Aan de ene kant waren er de klimaatspijbelaars, die protesteerden tegen de passiviteit van de overheid op het gebied van de klimaatverandering en de verkiezingsoverwinningen van groene partijen bij de Europese verkiezingen. Aan de andere kant gingen ook de landbouw en de bouwsector de straat op om te protesteren tegen de steeds strengere groene regelgeving waarmee ze worden geconfronteerd. Als de implementatie van groen beleid in 2020 op snelheid komt, zal het dan ook belangrijk zijn om de kosten en baten van het klimaatbeleid met elkaar in evenwicht te brengen.

De mogelijkheden zijn legio....

Door de band genomen is het overheidsbeleid in Europa de laatste jaren steeds groener geworden. Nu de gevolgen van klimaatverandering en vervuiling steeds zichtbaarder worden, neemt ook de vraag om actie toe. 2020 zal dan ook een cruciaal jaar worden voor groen beleid. Groene technologieën en initiatieven zijn interessante groeimotoren voor bedrijven, niet in het minst omdat investeerders steeds meer zullen kijken naar de milieu-impact van bedrijfsactiviteiten. De komende jaren verwachten we dan ook een boost in de financiering van groene projecten. Zo heeft de Europese Investeringsbank in 2019 besloten om de financiering van olie- en gasprojecten tegen eind 2021 stop te zetten. Dit betekent een belangrijke verschuiving van overheidssteun van fossiele brandstoffen naar schone energieprojecten. Daarnaast zullen veel centrale banken steeds meer druk uitoefenen op financiële instellingen om bij investerings- of kredietbeslissingen rekening te houden met de klimaatverandering (zie ook de trend van klimaatverandering en centrale banken op pagina 13).

.... maar slimme implementatie is van cruciaal belang

Verandering gaat altijd gepaard met uitdagingen. In sommige opzichten valt te begrijpen dat er weerstand is tegen groen beleid, aangezien sommige economische actoren geld dreigen te verliezen als zij worden gedwongen hun bedrijfsmodel of gedrag drastisch te veranderen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat diegenen die de negatieve gevolgen ondervinden van vergroening, initiatieven op het vlak van groene regelgeving proberen tegen te houden. Volgens een aantal milieugroeperingen hebben olie- en gasbedrijven en enkele handelsgroeperingen tussen 2010 en 2018 meer dan 250 miljoen euro besteed aan het lobbyen bij de EU om invloed uit te oefenen op de klimaatactie.

Om de negatieve gevolgen van groen beleid voor de verliezers te beperken en op te vangen, moet de uitvoering doordacht en voorbereid zijn. Een belangrijk aspect waarmee rekening moet worden gehouden, is de arbeidsmarkt. Nieuwe technologieën en regelgeving kunnen zowel banen vernietigen als creëren. De Internationale Arbeidsorganisatie schat dat maatregelen om de opwarming van de aarde tegen het einde van de eeuw tot 2 graden Celsius te beperken ongeveer 24 miljoen banen kunnen creëren (World Employment Social Outlook 2018). Rekening houdend met het verwachte verlies van 6 miljoen banen, komen we uit op een netto-toename van ongeveer 18 miljoen banen wereldwijd.

Om het banenverlies op te vangen, zal een zekere reorganisatie van de arbeidsmarkt noodzakelijk zijn. De potentiële mismatch van vaardigheden die kan volgen uit een beleidsvergroening mag echter niet worden overdreven. De banen die zullen worden gecreëerd en vernietigd, vergen immers meestal grotendeels vergelijkbare vaardigheden (OESO-gevolgen van groene groei voor de werkgelegenheid: koppeling van banen, groei en groen beleid, 2017). Om een vlotte transitie tussen sectoren en banen te garanderen, zal er behoefte zijn aan een goed functionerende en flexibele arbeidsmarkt. Bovendien moet het onderwijs- en opleidingsbeleid worden afgestemd op de toekomstige behoeften aan vaardigheden.

Uiteindelijk zullen we allemaal veel baat hebben bij milieuverbeteringen zoals schonere lucht, gezonder voedsel, de inperking van de opwarming van de aarde en properder water. De weg naar verbetering is geplaveid met uitdagingen, maar ook met tal van opportuniteiten. Dit jaar zal cruciaal zijn voor de overstap van klimaatprotest naar klimaatactie.