NGFS klimaatscenario’s nog niet helemaal op punt

Link naar de PDF

In 2020 publiceerde het NGFS, een consortium van centrale banken en toezichthoudende instanties die werken aan de ontwikkeling van "milieu- en klimaatrisicobeheer in de financiële sector" en aan het mobiliseren van groene financiering voor een duurzame economie, voor het eerste een reeks klimaatscenario's. Sindsdien zijn er drie updates geweest, waarvan de laatste (ook bekend als Fase IV) eind 2023 publiek gemaakt werd. Hoewel er een duidelijke motivering zit achter de veranderingen in de Fase IV-versie van de klimaatscenario’s, zoals het verminderde geloof in de brede toepassing van technologieën voor het afvangen en opslaan van CO₂ (Carbon Capture and Storage) en de vertraagde transitie ten gevolge van de Russische invasie in Oekraïne, leiden de aanpassingen ook, mogelijks onbedoeld, tot een aantal verwarrende beleidsboodschappen.

NGFS opzet: matrix van transitie- en fysieke risico’s

Om haar scenario’s voor te stellen gebruikt het NGFS een kwadrantensysteem, dat op de ene as wordt gedefinieerd door transitierisico's en op de andere door fysieke risico's. Scenario's kunnen zo geclassificeerd worden onder Orderly (lage transitierisico's en lage fysieke risico's), Disorderly (lage/beperkte fysieke risico's maar hoge transitierisico's), Hot House World (lage transitierisico's maar hoge fysieke risico's), of Too Little Too Late (hoge transitierisico's en hoge fysieke risico's) (figuur 1). Hoewel het intuïtief duidelijk is waarom beleidsmakers ernaar moeten streven om de scenario's met hoge fysieke risico's te vermijden (d.w.z. scenario’s waarin beleidsinspanningen niet voldoende zijn om de wereldwijde temperatuurstijging te beperken), is het argument voor de ordelijke boven de wanordelijke scenario's altijd tweeledig geweest: (1) het eerder vroeger dan later implementeren van klimaatbeleid zorgt voor een soepelere overgang die finaal minder kost (gecumuleerde kost over de jaren heen), en (2) een ordelijke overgang is de beste gok om de temperatuurdoelstellingen van het Akkoord van Parijs daadwerkelijk te halen en waarschijnlijk de enige manier om het doel van netto-nul emissies te bereiken tegen 2050.

Net Zero wordt minder orderlijk…

In vergelijking met de vorige versie is het Net Zero-scenario in de Fase IV-update dichter opgeschoven naar het Disorderly-kwadrant. De belangrijkste reden hiervoor is de trage vooruitgang op het gebied van klimaatbeleid en emissiereducties. De nieuwe positie vertaalt zich in een veel hogere schaduwkoolstofprijs, wat wil zeggen dat er striktere beleidsmaatregelen nodig zullen zijn om Net Zero te halen. Dit is een belangrijke boodschap voor beleidsmakers; we hebben, behoudens een grote technologische doorbraak of een significante gedragsverandering, geen tijd meer om een volledig soepele overgang naar netto nul te implementeren. Bovendien blijkt dat hoe langer we wachten, hoe onordelijker de overgang onvermijdelijk zal zijn.

… en soms zelfs duurder dan wachten?

De verandering aan het scenario zendt echter onbedoeld ook een andere boodschap uit, namelijk dat het Delayed Transition-scenario, waarin beleidsinitiatieven aanvankelijk beperkt zijn en na 2030 drastisch toenemen, een veel lagere koolstofprijs vereist dan Net Zero, zelfs op de langere termijn (figuur 2). Bovendien is het verschil in beleidskosten tussen Net Zero en het Delayed Transition-scenario, gemeten aan de hand van het bbp-verlies (geschat met behulp van zowel geïntegreerde evaluatiemodellen als het economische NIGEM-model), op de lange termijn enigszins verwaarloosbaar, en soms zelfs hoger onder Netto Nul (figuren 3 & 4).

De vergelijking tussen Delayed Transition en Netto Nul kan evenwel niet helemaal een-op-een. In tegenstelling tot het Netto Nul-scenario bedraagt de opwarming van de aarde in het Delayed Transition-scenario meer dan 1,5°C (gemiddeld 1,67°C aan het eind van de eeuw) en bovendien bestaat het risico dat de grens van 2°C opwarming wordt overschreden. Toch is de boodschap over het verschil in beleidskosten enigszins problematisch, omdat beleidsmakers een afweging moeten maken tussen de transitiekosten en de fysieke kosten die gepaard gaan met dergelijke temperatuurstijgingen, en zij zouden kunnen denken dat de kosten van 0,17°C extra opwarming het extra, vervroegde transitierisico niet waard zijn.

Ruimte voor verdere verbetering

Dit is waar de beperkingen van het modelleren cruciaal worden; de werkelijke (economische) kosten van het overschrijden van de 1,5°C-grens zijn niet makkelijk te modelleren. De NGFS merkt zelf op dat, hoewel er werk is verricht om acute en chronische fysieke risicoschade toe te voegen aan de schattingen van bbp-verliezen, deze schattingen nog steeds onvolledig zijn.¹ Nog belangrijker is dat er geen rekening wordt gehouden met de gevolgen van het bereiken van omslagpunten en het in gang zetten van positieve broeikasgasterugkoppelingsmechanismen. De economische kosten van de fysieke risico's van de klimaatverandering worden daarom waarschijnlijk nog steeds aanzienlijk onderschat door de beschikbare modellen. Aangezien NGFS-modellen een belangrijke (en zelfs cruciale) input zijn voor beleidsmakers, regelgevers en financiële instellingen, is het essentieel dat we hun beperkingen en potentieel contraproductieve boodschappen (althans op het eerste gezicht) begrijpen. Het NGFS gaat gelukkig door met het verfijnen van haar modellering en het creëren van scenario's, maar voorlopig blijft onzekerheid dus een belangrijk aspect in het analyseren van klimaatrisico’s en dus is voorzichtigheid geboden.

¹ https://www.ngfs.net/ngfs-scenarios-portal/faq#macro-economic-impacts-from-climate-physical-risks