Turkse markten onder hoogspanning
De Turkse financiële markten staan vanmorgen in lichterlaaie. De munt keldert naar nieuwe dieptepunten. Dat is al lang bijna dagelijkse kost maar de dagbeweging vandaag – meer dan 12% tegen de Amerikaanse dollar – is zelden gezien. USD/TRY handelde even voorbij 41. De lira “beperkte” de verliezen ondertussen tot 39, vermoedelijk na hevige tussenkomst van de Turkse autoriteiten. EUR/TRY gaat door op het elan van de afgelopen weken en stijgt uit tot boven 42. De Turkse beurs (Borsa Istanbul 100) maakte een lelijke val van ongeveer 7% bij de opening. Het lokte een tijdelijke stillegging van de handel uit. Beleggers dumpen massaal overheidsobligaties. Het gevolg is een immense rentestijging van een slordige 175 bpn tot bijna 30%.
De aanleiding voor dergelijk marktgeweld was de arrestatie van Ekrem Imamoglu. Imamoglu haalde vorig jaar opnieuw de burgemeesterssjerp van de grootste stad, Istanboel, binnen. Hij haalde het in die race onverwacht van de kandidaat die zittend president Erdogan naar voor schoof. De klap voor Erdogan persoonlijk en voor zijn partij, de AKP, was politiek even groot als symbolisch. Ze moet ook gezien worden tegen de achtergrond van een algemene politieke aardverschuiving. Na de parlementaire en presidentiële verkiezingen van mei 2023 had de AKP nog een relatief ruime voorsprong op de enige echte concurrentie, de CHP – waartoe Imamoglu behoort. Een jaar later keerden de rollen in de aanloop naar en tijdens de lokale verkiezingen om. Peilingen voor de verkiezingen (parlement, president) van 2028 wijzen sindsdien in het voordeel van CHP.
Imamoglu is bijzonder populair onder de bevolking en wordt gezien als dé uitdager van president Erdogan en de AKP in 2028. Zijn partijnominatie stond gepland voor aanstaande zondag. Op het eerste gezicht heeft Erdogan nog ruim de tijd om het tij te keren. Maar hij kan zich omwille van grondwettelijke redenen enkel opnieuw kandidaat stellen in geval van vervroegde verkiezingen. Imamoglu’s aanhouding kadert officieel in een onderzoek naar banden met terroristische organisaties maar het is niets minder dan het verstevigen en bestendigen van de huidige politieke krachten. Ze volgde op de intrekking van zijn universitaire diploma. Zo’n diploma van hoger onderwijs is een vereiste voor presidentskandidaten.
Turkije verzekerde zich onder president Erdogan van een plekje op de radar van de markt. Zijn groei-boven-alles beleidsmix gaat al sinds 2018 in tegen alle marktconventionaliteit. De toxische combinatie van machtsconcentratie, fiscale stimulus en een manu militari opgelegd ondersteunend monetair beleid bereikte een “toppunt” in de nasleep van de pandemie. Inflatie bedroeg eind 2022 maar liefst 85%. De centrale bankier die de rente verhoogde tijdens episodes van versnellende inflatie (Cetinkaya, Uysal, Agbal), betaalde dat met zijn spreekwoordelijke kop. Maar na zijn herverkiezing in 2023 sloeg Erdogan, en daarmee ook de centrale bank (CBRT), alsnog een meer orthodoxe weg in. De CBRT timmerde aan de lange weg richting geloofwaardigheid met een spectaculaire ommezwaai in het rentebeleid: van 8.5% (mei 2023) ging het tot 50% (november 2024). De centrale bank boekte zowaar voorzichtig succes en verlaagde onder het goedkeurend oog van de markt de rente de laatste maanden tot 42.5%. Na vandaag vrezen we voor een reset van de vertrouwensteller. Uit het niets wordt de volgende beleidsvergadering op 17 april een van de belangrijkste in lange tijd.
USD/TRY: lira een van de vele slachtoffers onder Turkse activa
