Op zoek naar ‘echte’ schaarste…
Goud is ‘talk of the town’. Niet enkel bij de financiële goegemeente, maar ook in de bredere media. Waarom stijgt goud tot recordkoersen? Simpel. Omdat de vraag groter is dan het aanbod. Ter staving volgen dan argumenten voor de vraag naar goud. Geopolitieke spanning voedt de zoektocht naar veilige activa. Ook centrale banken, vooral van niet-westerse landen (Rusland, China, …) diversifiëren hun reserves weg van dollars of euro’s nu blijkt dat die in een gespannen geopolitieke context geblokkeerd of zelfs geconfisqueerd kunnen worden. Toch is dit waarschijnlijk slechts een deel van verklaring. Geopolitieke onzekerheid is niet nieuw en risico-activa doen het (zeer) goed. Beurzen zetten meerjarige toppen (EMU) of zelfs recordniveaus (VS, Japan). Investeerders zijn blijkbaar toch niet zo massaal op zoek naar extreem veilige activa. (Sommige) centrale banken verhogen inderdaad het gewicht aan goud in hun reserves. Wat de timing betreft zou het ons echter verbazen dat ze agressief kopen aan de huidige recordkoersen. We verwachten hier eerder een lange termijn ‘buy-on-dips’ strategie. Conclusie: de vraag speelt zeker en rol maar verklaart niet alles.
We bekijken het ‘relatieve’ aanbod van goud vanuit financieel monetair oogpunt. Historisch kon goud zijn status van ‘store of value’ opbouwen. Het kan niet snel massaal worden bijgemaakt. Hetzelfde geldt ook (binnen een bepaalde tijdshorizon) voor de meeste andere grondstoffen. Zoals recent bleek is een verstoord aanbod voor koffie, cacao en andere grondstoffen niet van de ene op de andere dag te herstellen. De prijs herstelt dan de balans.
Behalve goud zijn cash en kwaliteitsvolle (overheids)obligaties traditionele alternatieven voor wie op zoek is naar financiële veiligheid. Die hebben echter een ‘imagoprobleem’ als het over schaarste gaat. Van cash weten we na het tijdperk van kwantitatieve versoepeling dat het op elk moment ‘oneindig’, uit het niets, kan worden bijgedrukt. Centrale banken proberen het massale liquiditeitsoverschot terug te dringen. Toch geven ze aan dat ze structureel een voldoende grote ‘reserve’ in de markt willen laten. En als het echt terug crisis wordt gaat de geldkraan zo goed als zeker terug open. In zo’n situatie wint goud met de vingers in de neus op basis van relatieve schaarste.
Voor (kwaliteitsvolle) obligaties liggen de kaarten in theorie gunstiger. Ze geven naast veiligheid ook opnieuw een positieve (zelfs reële) rente. Zo’n coupon kan goud niet bieden. Goud en andere grondstoffen handel(d)en dan ook vaak invers gecorreleerd met de reële rente. Toch doet goud het nog steeds goed ondanks een positieve reële rente (bv. 2% op 10-j Amerikaans overheidspapier). Mogelijk is die reële rente echter uiting van iets wat je eigenlijk niet wil wanneer je op zoek bent naar het ultieme veilige actief: een risicopremie. Het minste wat je kan zeggen is dat er geen schaarste dreigt aan obligaties, ook niet aan superveilige (zo wordt toch aangenomen) Amerikaanse Treasuries. Zo stelde de Amerikaanse budgetwaakhond (CBO) recent de vooruitzichten voor zowel tekorten als de schuldgraad fors bij. Zelfs de VS stevent af op een schuldgraad van boven 150% van het BBP. Geen schaarste, en mogelijk ook niet iets wat op een orthodoxe/reële manier gaat worden terugbetaald. Die reële rente is mogelijk niet meer dan een risico/inflatiepremie van een actief dat door een ongunstige aanbod-vraag-balans in prijs daalt en nog verder onder druk dreigt te komen. In een context van blijvende monetaire overvloed annex risicopremies, is en blijft schaarste een sterke troef, voor goud en voor andere activa die niet zomaar uit het niets kunnen worden bijgemaakt.
Goud ($/oz): schaarste, noodzakelijke voorwaarde voor een ‘store of value’.
