Wanneer gaat de bal(ans) aan het rollen?!

Deze week vergaderden de leden van de Europese centrale bank onder een stralende nazomerzon in Cyprus. Geen paniek, u heeft niks gemist! De ECB nam geen beleidsbeslissingen. Althans geen gecommuniceerde. Tussen de geijkte afspraken – de volgende is 27 oktober – komen dames en heren centrale bankiers samen om het niet-monetaire luik van hun job te bespreken. Hedendaagse thema’s zijn bijvoorbeeld digitalisering, een groener beleid of het doorbreken van het glazen plafond.
Tussen de geplande discussies komen uiteraard ook andere zaken aan bod. U kent de gang van zaken: eerst het weer, dan opmerkelijke sportprestaties, wat pronken over de (klein)kinderen en uiteindelijk toch al eens polsen bij collega’s naar de (te zetten) monetaire beleidskoers. De belangrijkste gesprekken en consensus-/kliekvorming gebeuren traditioneel op voorhand. Markten omcirkelen de niet-monetaire beleidsvergaderingen dan ook met rood in de agenda. In de nasleep wordt vaak hier en daar wat gelekt over de monetaire state of mind. “Bronnen dichtbij de ECB suggereren…”, “In de wandelgangen van de eurotoren in Frankfurt klinkt het dat…”,… Daarmee is meteen de toon en marktverwachting gezet voor de volgende, echte, vergadering.
Voorlopig niets van dat. Over de volgende beleidsrenteverhoging – opnieuw 75 basispunten – bestaat weinig twijfel. In de notulen van de vorige ECB-vergadering lezen we tussen de lijnen dat er sterke consensus heerst rond zo’n scenario. Op dat vlak moeten de ECB-leden dus weinig bijsturen. De grote onbekende die wel marktnieuwsgierigheid geniet is de afbouw van de balans. Op vandaag herinvesteert de centrale bank alle middelen van obligaties op vervaldag in nieuwe obligaties. Ze houdt zo al de liquiditeit die ze via aankoopprogramma’s in de markt bracht, constant. Doorheen de jaren vergaarde de ECB zo’n €5000 miljard aan obligaties. Het herinvesteringsbeleid staat haaks op de snelle normalisatiecyclus. Dat beseft de ECB. Topvrouw Lagarde liet zich al ontvallen dat de afbouw van de obligatieportefeuille een tweede pijler wordt zodra de beleidsrente een “neutraal” niveau bereikt. Eind deze maand is aan dat criterium voldaan. Vooral de iets oudere APP-portefeuille (een dikke €3000 miljard) is onderwerp van debat. Stel dat de ECB vandaag beslist om de volgende 12 maanden alle obligaties uit die portefeuille op vervaldag niet te verlengen, slinkt de portefeuille al met zo’n €350 miljard. Het voortschrijdend gemiddelde zal in principe enkel toenemen omdat het gros van de aankopen plaatsvonden in 2016 en 2017 met een natuurlijke voorkeur in de 5-10j bucket van de curve (grootste effect op rentes met langere looptijden en vaak meest liquide deel van de markt). De start van de natuurlijke afvloei van de balans zorgt in principe voor nog extra rentedruk. De grootste slokop van (overheids)obligaties verlaat de markt. Het vrijgekomen aanbod moet door de markt geabsorbeerd worden zonder het koersstuttend ECB-beleid. Daar hangt een hogere kredietrisicopremie en dus prijskaartje aan…
Mathias Van der Jeugt, KBC Marktenzaal
Netto ECB-obligatieaankopen (jaartotaal in miljard euro)
