Klimaat: 2030 niet bereikt en toch blik op 2040
De zomer van 2023 mag dan wel wisselvallig zijn in ons land, elders in Europa en daarbuiten is het de zomer van (alweer) warmterecords. Recent nog maakte de World Weather Attribution onderzoeksgroep bekend dat de hittegolven die Noord-Amerika en Europa in juli troffen "vrijwel onmogelijk zouden zijn geweest zonder klimaatverandering". De klok tikt dan ook voor beleidsmaatregelen om de opwarming van de aarde tegen te gaan.
2030 staat om de hoek
Sinds vorige zomer zijn er enkele belangrijke stappen gezet op het vlak van klimaatwetgeving in de EU. Zo werden er verschillende wetten gestemd die de realisatie van de ambitieuze en bindende Fit-for-55 doelstelling mogelijk moeten maken. De meest in het oog springende voorbeelden zijn de CO2-grensbelasting (CBAM), de verplichte installatie van oplaadpunten voor auto’s en vrachtwagens, een vergroening van de brandstoffen in de lucht- en scheepvaartsector, een snellere daling van de EU ETS emissierechten en een verbod op de verkoop van nieuwe wagens met verbrandingsmotors tegen 2035.
De nieuwe wetten komen geen moment te vroeg want de tijd om de 2030 doelstellingen te halen begint stilaan te dringen. Bovendien geldt dat, hoe langer er gewacht wordt met het ondernemen van actie, hoe groter de transitiekosten zijn. Het loont dus om de nodige maatregelen niet op de lange baan te schuiven.
De nieuwe wetten zijn een belangrijke maar niet voldoende voorwaarde om de klimaatdoelen van 2030 te halen. Er zullen nog bijkomende iniatieven nodig zijn als de EU de netto emissies van broeikasgassen tegen 2030 met 55% (t.o.v. 1990) wil verminderen. Dat dit niet vanzelfsprekend is bleek recent nog toen er door de regionale regeringen in België onderhandeld werd over het Belgische klimaat- en energieplan. Onenigheid over de haalbaarheid van de klimaatdoelstelling die de EU verwacht van België (47% daling van de emissies in de ESD-sectoren) en over de regionale verdeling van de inspanning heeft ertoe geleid dat België de deadline gemist heeft voor het indienen van haar voorlopige plan.
Vooruitkijken naar 2040
Hoewel we nog niet op het juiste pad zitten om de huidige klimaatdoelen van 2030 te halen wordt er toch al vooruit gekeken naar het volgende decennium. Momenteel werkt de EU aan haar klimaatdoelstelling voor 2040. Ze hield hiervoor een publieke raadpleging tussen april en juni 2023 en de input uit deze bevraging wordt de komende maanden verwerkt.
Voorlopig gebeurt er dus veel achter de schermen en we zullen moeten wachten tot het eerste kwartaal van 2024 voor we de voorgestelde 2040 doelstelling te horen zullen krijgen. Er zijn wel reeds voorzichtige signalen dat de doelstelling opnieuw ambitieus zal zijn en reeds dicht zal aanleunen bij de 2050 netto nuldoelstelling. De EU wil duidelijk haar voortrekkersrol in de klimaattransitie blijven waarmaken. Spijtig genoeg zal deze inspanning enkel lonen om de transitiekosten laag te houden. De fysieke kosten van de klimaatverandering hangen immers niet alleen af van de inspanningen van de EU maar ook van de rest van de wereld. Het blok heeft immers ‘slechts’ een aandeel van 7% (zie figuur) in de globale fossiele CO2-emissies (of 9% als we de emissies uit invoer meetellen).
Uitstoot van fossiele koolstofdioxide in 2021 (in % van totale werelduitstoot)
