VS en EU kruisen opnieuw de degens
Het water tussen de VS en de EU blijft diep en woelig. De trans-Atlantische verhoudingen staan al enkele jaren onder druk door een combinatie van thema’s. Na China beschouwt president Trump de EU als de belangrijkste ‘oneerlijke’ handelspartner door het aanzienlijke en toenemende handelsoverschot van de EU op de VS. Trump’s aanpak van China lijkt te resulteren in het terugdringen van het Amerikaanse handelsbalanstekort en inspireert dus in de relatie met de EU. De economische belangen botsen ook op andere terreinen. Europa moet lijdzaam toekijken hoe Amerikaanse techgiganten de Europese markt inpalmen, weinig ruimte laten voor Europese spelers en bovendien nauwelijks belastingen betalen. Elke poging tot het invoeren van een Europese digitax leidt tot donder en bliksem vanuit het Witte Huis. Dergelijke digitax staat echter op de Europese agenda om het ambitieuze ‘Next Generation EU’-herstelplan te financieren. De VS blijven zich ook mengen in de brexitonderhandelingen, waardoor het Europese onderonsje nog altijd moeizaam verloopt. En er is de eeuwige rivaliteit tussen Airbus en Boeing.
Dat laatste strijdtoneel kende een nieuwe episode. De VS dreigen met nieuwe tariefverhogingen, o.a. op Europees bier, gin, vodka, olijven en chocolade in het kader van compensaties toegekend door de Wereldhandelsorganisatie. Meer dan 3 miljard USD aan handel wordt getroffen. Net als bij vorige tariefverhogingen ligt de nadruk opnieuw op de dranken- en voedingsindustrie die bij handelsconflicten vaak in de eerste vuurlinie staan. Daarmee raakt de VS cultureel gevoelige producten, nadat eerder de EU op Amerikaanse tariefverhogingen op staal- en aluminiumproducten reageerde door tarieven te verhogen op symbolische producten als Amerikaanse whisky en Harley-Davidsons. De psychologie is vaak belangrijker dan de economie achter deze maatregelen, maar het is intussen duidelijk dat de oplopende confrontatie tussen de VS en de EU geen eendagsvlieg is. Daarmee is de Amerikaans-Europees economische confrontatie – laat ons duidelijk zijn dat dit meer is dan een handelsoorlog – een belangrijk stoorzender voor het herstel na de Covid-19 crisis.
Als morgen een aantal grote Europese landen hun budgettaire stimuli concrete vorm geven zal dat ongetwijfeld opnieuw olie op het Amerikaans-Europese vuur zijn. Vele stimuli houden een versterking van binnenlandse sectoren en bedrijven in. In de Amerikaanse perceptie zal dit ongeoorloofde subsidiëring zijn ten nadele van Amerikaanse belangen. En dat terwijl de Amerikaanse dollars vlotjes Amerikaanse multinationals ondersteunen. Hoe welkom de stimuleringsprogramma’s ook zijn, hun neveneffecten zullen opnieuw wegen op de internationale relaties. Politieke conflicten wegen op het economisch sentiment en dreigen daardoor het herstel te verstoren.
Als daarbovenop ook nog de uitspraak van het Wereldhandelsorganisatie volgt rond de ongeoorloofde Amerikaanse praktijken jegens Boeiing, dan is het hek helemaal van de dam. Voorlopig is enkel de EU veroordeeld voor marktverstorende subsidiëring aan Airbus, maar een uitspraak rond Amerikaanse steun aan Boeing staat op de agenda dit najaar. Het staat in de sterren geschreven dat de EU tariefverhogingen mag doorvoeren op Amerikaanse producten. En daarmee gaat de escalatie verder. Het is belangrijk om dit opbod te doorbreken. Het hele gebeuren toont ook dat de Wereldhandelsorganisatie dringend moet worden hervormd. De organisatie speelt terecht de rol van scheidsrechter in internationale handelsconflicten. Maar tegelijk is de scheidsrechter, door bureaucratische procedures, nu de oorzaak van conflictescalatie.
Een oorlog bestaat uit vele veldslagen. De huidige strijd tussen de EU en de VS begint steeds meer op een uitputtingsslag te lijken. Dat weegt op het economisch sentiment. Zeker vandaag is het daardoor een grote stoorzender om het economisch herstel snel en sterk te laten evolueren. De westerse bondgenoten van weleer zijn dus eerder bezig met een economische zelfmoordmissie dan met een gecoördineerde zoektocht naar constructieve oplossingen die beide economieën én de wereldeconomie kunnen versterken. We maken ons economisch dus niet enkel zorgen over een tweede virusgolf. Het herstel zal niet van een leien dakje lopen.
Jan Van Hove, KBC Group Chief Economist