Het tekort aan halfgeleiders is een voorbode van de digitale toekomst
Het huidige wereldwijde tekort aan halfgeleiders (ook bekend als chips) is vooral het gevolg van tijdelijke knelpunten, deels als gevolg van een door een pandemie veroorzaakte piek in de vraag naar hoogtechnologische elektronica. Hoewel deze vraagschokken als tijdelijk kunnen worden beschouwd, heeft COVID-19 de digitalisering van de economie versneld, een trend die niet snel zal verdwijnen. Het zou dan ook een vergissing zijn de toegenomen vraag naar halfgeleiders slechts als een voorbijgaande ontwikkeling te beschouwen. De huidige chip-schaarste moet eerder worden gezien als een voorbode van het toenemende belang van hoogtechnologische innovatie in de wereldeconomie. De EU moet dan ook blijven innoveren en investeren in een digitale toekomst om haar voorsprong op het gebied van geavanceerde productietechnologieën te behouden.
Tijdelijke factoren...
Wereldwijd is er een tekort aan halfgeleiders, wat leidt tot lange wachttijden voor diverse consumentenelektronica en tot aanzienlijke verstoringen voor autofabrikanten. De hoofdoorzaken van het huidige tekort kunnen voor het grootste deel als tijdelijk en niet als structureel worden beschouwd. Aan de aanbodzijde hebben knelpunten in de internationale scheepvaart, geopolitieke spanningen tussen de VS en China - die tot verkoopbeperkingen en bijgevolg tot de aanleg van voorraden halfgeleiders hebben geleid - en meerdere branden in Japanse halfgeleiderfabrieken allemaal tot het tekort bijgedragen. De belangrijkste factor lijken echter tijdelijke schokken in de vraag te zijn als gevolg van de COVID-19-crisis. Ten eerste heeft de pandemie de vraag naar consumentenelektronica (laptops, mobiele toestellen, spelcomputers, enz.) doen toenemen. Ten tweede heeft een tijdelijke daling van de vraag naar auto’s aan het begin van de pandemie ertoe geleid dat autoproducenten hun bestellingen hebben teruggeschroefd. Tegen de tijd dat de economie en de vraag zich begonnen te herstellen, hadden chipproducenten hun leveringen echter al aan elektronicaproducenten toegezegd.
...maar een langetermijntrend
Hoewel we de huidige schaarste vooral kunnen toeschrijven aan tijdelijke verstoringen die uiteindelijk zullen worden weggewerkt, kunnen we uit deze ontwikkelingen toch belangrijke lessen voor de toekomst trekken. Zo is de grotere vraag naar hoogtechnologische producten weliswaar veroorzaakt door de pandemie, maar dit was eerder een versnelling van bestaande economische trends dan een grootschalige verschuiving in een nieuwe richting. De Europese Commissie heeft haar strategie voor een digitale toekomst immers al lang voor het uitbreken van de pandemie geformuleerd. Het zou dan ook een vergissing zijn de toegenomen vraag naar halfgeleiders slechts als een tijdelijke ontwikkeling te beschouwen.
Digitalisering en Europa’s voordeel
Hoewel digitalisering in de breedste zin van het woord de omschakeling is van analoge naar digitale technologieën, kent zij in de praktijk een brede waaier van toepassingen, van internetconnectiviteit en ‘cloud’-computing tot het gebruik van ‘big data’ en kunstmatige intelligentie, robotica en e-handel. Aan de basis van de digitaliseringsstrategie van de Europese Commissie ligt de erkenning dat een dergelijke vooruitgang nodig is om het economische concurrentievermogen op peil te houden. Dit is met name van belang voor de industriële sector. Volgens een verslag van de Commissie van november 2020 vormen geavanceerde productietechnologieën het laatste domein waarin de EU een internationaal handelsvoordeel heeft. Ze zijn ook een van de technologische domeinen waarin de EU een duidelijk voordeel behoudt wat patentaanvragen betreft (30,5% wereldwijd)1
Een facet van geavanceerde technologieën in de verwerkende nijverheid is het gebruik van robotica in de industriële sector. Momenteel heeft Duitsland, met 346 robots per 10.000 werknemers, de op drie na hoogste robotisatiegraad in de verwerkende nijverheid ter wereld, na Singapore, Zuid-Korea en Japan (figuur 1). Ter vergelijking: de VS en China hebben respectievelijk ongeveer 228 en 187 robots per 10 000 werknemers. China lijkt echter bezig zijn achterstand snel in te lopen, met een aanzienlijke versnelling van het aantal installaties van industriële robots in 2020 (figuur 2).
Hoewel industriële robotica misschien een nichegebied van technologische trends lijkt, houdt het rechtstreeks verband met vele facetten van digitalisering. Zoals de International Federation of Robotics (IFR) aangeeft, weerspiegelt de hoge robotisatiegraad van Singapore het belang van zijn elektronica-industrie, met name die van halfgeleiders. De hoge robotisatiegraad van Zuid-Korea weerspiegelt zijn marktpositie in de productie van geheugenchips, LCD’s (d.w.z. schermen) en batterijen voor elektrische auto’s. En voor Japan en Duitsland is de hoge robotisatiegraad deels te danken aan het belang van de auto-industrie2.
Al deze industrieën en producten zijn sterk geïntegreerd via digitalisering. Zoals eerder vermeld, worden halfgeleiders een steeds belangrijker onderdeel van de wereldeconomie, van computers en consumentenapparatuur tot auto’s en slimme technologie. Connectiviteit, via mobiele apparaten of laptops, is nog belangrijker geworden nu de pandemie de directe persoonlijke interactie heeft verminderd en massale telewerkregelingen heeft op gang gebracht. Zelfs de auto-industrie maakt in hoog tempo gebruik van nieuwe digitale technologieën, van connectiviteit en gegevensanalyse tot elektrificatie en autonome voertuigen.
Hoewel we de huidige chipschaarste misschien kunnen zien als een tijdelijke verstoring, vestigt ze ook onze aandacht op de toekomst die voor ons ligt. Digitalisering is in veel opzichten al een feit, en zal alleen maar belangrijker worden voor de economie. Europa heeft een stevige voorsprong op het gebied van geavanceerde technologieën in de verwerkende nijverheid, maar deze voorsprong mag niet als vanzelfsprekend worden beschouwd. Innovatie en voortdurende investeringen in nieuwe technologische trends zijn de sleutel tot het behoud van een concurrentievoordeel.
1EU Report - Technological trends and policies | Advanced Technologies for Industry (europa.eu)
2Robot Race: The World´s Top 10 automated countries - International Federation of Robotics (ifr.org)