Coronavirus veroorzaakt ongeziene economische rollercoaster
De coronacrisis eist een hoge menselijke tol, maar weegt duidelijk ook aanzienlijk op de economie. Op expliciete vraag van onze klanten biedt KBC Economics deze update van de economische vooruitzichten aan. We beseffen dat deze cijfermatige raming, meer nog dan in normale tijden, onzeker is. Toch willen we nieuwe economische inzichten aanreiken. Ze houden rekening met de laatste ontwikkelingen in de verspreiding en de medische impact van het covid-19 virus en in de beleidsreacties om de gevolgen voor de volksgezondheid en de economie te verzachten. In onze analyse houden we rekening met meerdere mogelijke scenario’s. Hier lichten we ons basisscenario toe. Daaraan kennen we momenteel een waarschijnlijkheid van 50% toe. We bespreken ook enkele risicofactoren, zowel in positieve als in negatieve zin.
Basisscenario
Ons basisscenario gaat ervan uit dat de huidige quarantainemaatregelen nog langer zullen worden voortgezet in nagenoeg alle Europese landen en in de VS. De hoge menselijke tol van het covid-19 virus maakt het onwaarschijnlijk dat de overheden snel zullen overgaan tot een verregaande versoepeling van de voorzorgsmaatregelen. De zoektocht naar grootschalige testen om zieke mensen te identificeren staat immers nog in de kinderschoenen. Bovendien zal de zoektocht naar vaccinatie heel waarschijnlijk nog veel langer duren. Voorlopig merken we ook dat de maatschappij de overheidsbeslissingen, duidelijk en openlijk geadviseerd door medische specialisten, aanvaardt. Om deze redenen lijkt het ons noodzakelijk, maar ook aannemelijk, dat quarantainemaatregelen nog enige tijd zullen worden voortgezet. Wel kunnen verantwoorde versoepelingen geleidelijk worden doorgevoerd.
Deze veronderstellingen over het preventiebeleid hebben economische implicaties. De drastische terugval in economische activiteit door het sluiten van ondernemingen, een sterke stijging in de (tijdelijke) werkloosheid en de verstoringen in de internationale en binnenlandse productieketens zullen ten minste nog enkele weken voortduren. Concreet gaan we in onze simulaties ervan uit dat de economische activiteit zich pas vanaf het derde kwartaal zal herstellen. Daardoor zal de coronacrisis leiden tot een heel zware recessie in de eerste jaarhelft, veel sterker dan wijzelf en andere economen tot voor kort hadden vooropgesteld. Maar tegelijk beseffen we ook dat de quarantainemaatregelen niet kunnen blijven duren. We veronderstellen dat een periode van drie maanden (één kwartaal) volstaat om de epidemie voldoende te beheersen en zo de economische motor opnieuw op gang te laten komen. Dankzij ingrijpende overheidsmaatregelen verwachten we dat het herstel heel sterk zal zijn. Niettemin zien we verschillen over de landen heen. De recessie zal alle landen treffen, maar de snelheid van het herstel zal sterk verschillen. Landen met een sterkere budgettaire slagkracht, meer automatische stabilisatoren (zoals een sterke sociale zekerheid) en een actiever crisisbeleid zullen een meer uitgesproken herstel doormaken.
Op basis van deze veronderstellingen kunnen we via een combinatie van micro-economische analyses en econometrische simulaties een beeld schetsen van het conjunctuurverloop in diverse landen. Tabel 1 op blz. 3 toont dat de terugval in 2020 historisch sterk is. Voor de eurozone verwachten we een krimp van 11,3%. Voor België verwachten we een iets mildere terugval van 9,5%, omdat het eurozone-gemiddelde sterk wordt beïnvloed door de sterke daling in Italië en Spanje waar het virus sterker toeslaat. Het herstel zal in België veel sterker zijn omdat België inderdaad kan rekenen op sterke automatische stabilisatoren en een actief crisisbeleid.
Het feit dat de coronacrisis een zware recessie uitlokt, waarop een sterk herstel volgt, is een belangrijk inzicht. Dit impliceert dat de blijvende economische impact van de coronacrisis relatief gematigd zal zijn, tenminste voor economieën die de tijdelijke crisis kunnen overleven. Voor financieel zwakkere bedrijven, maar ook gezinnen en individuen is dit niet vanzelfsprekend. De coronacrisis zal dus hard, maar selectief toeslaan. Overheidsmaatregelen moeten vooral gericht zijn om het overbruggen van de crisisperiode, wat uiteraard beter (en goedkoper) lukt voor wie een sterkere financieel-economische basis heeft.
We gaan er in dit scenario van uit dat de centrale banken de economie maximaal ondersteunen door lage interestvoeten, kwantitatieve versoepeling, massale liquiditeitsvoorziening en (de facto) monetaire financiering van overheidstekorten. Concreet verwachten we dat de ECB de beleidsrente op het huidige, negatieve niveau zal handhaven. Zoals recent aangekondigd zal zij, net als de Federal Reserve, ongelimiteerd obligaties opkopen. Hierdoor controleert de ECB de facto de hele rentecurve en de renteverschillen tussen de lidstaten van de Eurozone. Daardoor zullen ook de langetermijnrentes laag blijven, waardoor de financiering van overheden en bedrijven vlotter kan verlopen. De beleidsmakers duidelijk lessen getrokken uit de Grote Recessie van tien jaar geleden (zie Economische Opinie van 24 maart 2020).
Risico’s
Dit basisscenario is onderhevig aan opwaartse en neerwaartse risico’s. Naarmate oplossingen beschikbaar komen om de quarantainemaatregelen sneller en drastischer af te bouwen, zal de economische schade kleiner, maar nog altijd substantieel zijn. Maar fundamenteel volgen de recessie en het herstel eenzelfde patroon als in ons basisscenario. Voor België verwachten we in een dergelijk scenario een groei van -5% in 2020 en een herstel van 6% in 2021. De terugval in de eurozone zal dan -6% bedragen in 2020, met een herstel van 6,5% in 2021. De les uit deze simulaties is dus dat de economische impact op langere termijn tamelijk gelijkaardig is, ongeacht de diepte van de coronarecessie. Maar het al dan niet langer aanhouden van quarantainemaatregelen kan op korte termijn een wereld van verschil maken zijn voor de economie.
Toch mogen we niet blind zijn voor het risico dat we het coronavirus onvoldoende onder controle krijgen en dat we onvoldoende maatregelen kunnen doorvoeren om een normalisatie van de economische activiteit op gang te brengen. Specialisten houden rekening met een scenario waarbij periodes met en zonder quarantainemaatregelen elkaar zullen afwisselen. Hierdoor wordt de druk op het gezondheidssysteem onder controle gehouden, maar blijven de economisch gevolgen op langere termijn voelbaar. In een dergelijk scenario krijgen we een grote schommeling van de economische dynamiek op een laag peil. Dat zal dan aanhouden totdat een geschikt vaccin tegen het covid-19 virus wordt gevonden, volgens de specialisten allicht ten vroegste binnen 1,5 jaar. In een dergelijk scenario verwachten we dat de Belgische economie zal krimpen met 13,2% in 2020 en bijkomend met 3,2% in 2021. Voor de eurozone krijgen we dan dit en volgend jaar een krimp van respectievelijk 14,0% en 3,2%.
Het team van KBC-economen
