COP29: de aangekondigde teleurstelling
De COP29 in Azerbeidzjan heeft exact geleverd wat op voorhand verwacht werd: bijna niets. Eén van de weinige lichtpuntjes is dat er op de valreep toch nog een slotakkoord goedgekeurd werd. Lange tijd was het onzeker of er voldoende stemmen zouden zijn voor het akkoord, vooral omwille van de grote onvrede bij de ontwikkelingslanden over het nieuwe financieringsdoel voor 2035. Dit financieringsdoel bepaalt het bedrag dat de ontwikkelde landen tegen 2035 jaarlijks moeten ophalen om de ontwikkelingslanden te helpen bij hun verduurzaming en klimaatadaptatie. Het bedrag werd vastgelegd op een teleurstellende 300 miljard dollar, zowat 1000 miljard minder dan het bedrag dat de ontwikkelingslanden gevraagd hadden.
Dat de klimaattop in Azerbeidzjan weinig zou opleveren stond in de sterren geschreven (zie ook de opinie Lage verwachtingen voor COP29). Zo heeft de onzekerheid over de uitkomst van de Amerikaanse presidents- en parlementsverkiezingen gedurende het hele jaar een schaduw geworpen over de belangrijke voorbereidingen voor de conferentie. De uiteindelijke overwinning van Trump en de Republikeinse partij hebben vervolgens ook de conferentie zelf getekend, omdat ze de onderhandelingsmacht van de Amerikaanse delegatie op de conferentie ondermijnd heeft. Het is immers vrijwel zeker dat de VS onder Trump opnieuw uit het klimaatakkoord van Parijs zal stappen en dat klimaat op zijn minst geen beleidsprioriteit zal zijn.
EU geremd door budgettaire uitdagingen
Ook de EU, een belangrijke voorvechter van de klimaattransitie op vorige klimaatconferenties, stond dit jaar wat minder sterk. De uitslag van de Europese verkiezingen in juni heeft de machtsverhoudingen binnen het Europese parlement meer naar rechts doen overhellen, terwijl de groene partijen nog bij de winnaars hoorden bij de vorige Europese verkiezingen in 2019. Bovendien hebben de grootste economieën binnen het blok af te rekenen met andere problemen. Zo heeft de Duitse economie te kampen met tegenvallende groeicijfers en moet Frankrijk een grote budgettaire sanering doorvoeren in een moeilijk politiek klimaat. Dit alles wil niet zeggen dat de klimaatagenda verdwenen is van het EU-toneel, maar de nadruk erop is wel wat afgenomen.
China houdt touwtjes strak in handen
Een belangrijke eis van de ontwikkelde landen, namelijk dat de lijst met landen die moeten bijdragen aan de klimaatfinanciering uitgebreid moet worden, werd niet ingewilligd. Eén van de landen in het vizier van de ontwikkelde landen is China. Het land heeft geen verplichtingen om bij te dragen tot de klimaatfinanciering omdat het nog steeds de status van ontwikkelende economie heeft volgens het UNFCCC (Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering) en dit terwijl het nu de tweede grootste economie ter wereld is (in nominaal bbp) en de grootste uitstoter van broeikasgassen in recente jaren. Veel ontwikkelde landen hebben opgeroepen om deze status aan te passen maar China wou hier niet aan toegeven. Dit wil niet zeggen dat China geen klimaatprojecten financiert in ontwikkelingslanden (zie ook China Is Providing Billions in Climate Finance to Developing Countries) of dat het niks betekend heeft tijdens de voorbije conferentie. Verschillende bronnen geven aan dat China een meer actieve en coöperatieve rol gespeeld heeft tijdens de voorbije conferentie. Er zijn veel mogelijke motivaties te bedenken voor de meer actieve positie van China. Naast milieuprotesten in eigen land is er ook de wil om een meer prominente plaats in te nemen op het internationale toneel en het belang van de uitvoer van hernieuwbare energieproducten en kritische materialen voor de energietransitie voor de economische groei in China. Ondanks de meer coöperatieve houding van China is het duidelijk (en weinig verrassend) dat het land niet van plan is de touwtjes uit handen te geven en dat het zelf wil blijven bepalen welke inspanningen het doet voor het klimaat.
Hoop gevestigd op COP30
Reeds voor de start van de COP29 waren veel neuzen al gericht op de volgende klimaatconferentie, de COP30 in Brazilië. In aanloop naar deze conferentie moeten alle deelnemers geactualiseerde NDC's (Nationally Determined Contributions) met daarin emissiereductiedoestellingen opstellen met een tijdschema voor implementatie tot 2035. De NDC’s zelf zijn niet bindend maar de procedures eromheen, zoals de verplichting om ze op te stellen, bekend te maken en te berichten over de implementatie, wel. Op zijn minst zullen we tegen de volgende klimaatconferentie dus inzicht krijgen in de klimaatambities van de deelnemende landen voor het komende decennium. Wat er naast de NDC’s nog uit de brand gesleept zal kunnen worden tijdens de COP30 is onduidelijk. Enkele elementen, zoals de verkiezing van Trump in de VS, stemmen alvast niet hoopvol. En intussen blijven de mitigatie-, adaptatie- en fysieke kosten oplopen.