België heeft nog weg af te leggen op vlak van duurzaamheid
Sinds 2002 becijfert KBC Economics jaarlijks het duurzaamheidsprofiel van landen. Die berekening geeft een landenrangschikking, de zogenoemde KBC Sustainability Barometer, die een leidraad biedt voor de opname van overheidsobligaties in de ‘verantwoorde’ beleggingsfondsen van KBC. In de eind 2022 gemaakte update scoort België een 16e plaats in de groep van 110 beschouwde (zowel ontwikkelde als opkomende) landen. Op zich niet slecht, maar vergeleken met relevante peers, zoals de buurlanden, of het eurozone-gemiddelde is die prestatie veeleer middelmatig tot zwak. Voor één van de vijf duurzaamheidsthema’s in de analyse, namelijk ‘milieuprestaties en -toewijding’, scoort België zelfs bij de 50% slechtst presterende landen. Het is belangrijk dat de Belgische overheden zich de duurzaamheidsprestaties ter harte nemen. Landen die investeren in de duurzame bevordering van het welzijn van hun burgers leggen daarmee immers de basis voor ook een gunstige en stabiele politiek-economische ontwikkeling in de toekomst.
De duurzaamheid van een land definiëren we als “het geheel van prestaties, instituties en beleidsinspanningen die het welzijn van de huidige en toekomstige bevolking op een duurzame manier bevorderen, zonder daarbij het welzijn van de bevolking in andere landen en het milieu te hypothekeren”. Voor de meting ervan hanteren we een scoringsmodel gebaseerd op vijf thema’s: (1) algemene economische prestaties en stabiliteit, (2) sociaaleconomische ontwikkeling van de bevolking, (3) gelijkheid, vrijheid en rechten van de bevolking, (4) milieuprestaties en -toewijding, (5) zekerheid, veiligheid en internationale relaties. Elk thema is op zijn beurt onderverdeeld in deelindicatoren. Een detailbeschrijving van de screeningsaanpak alsook de recentste landenrangschikking (de zogenoemde KBC Sustainability Barometer) vind je terug in een onderzoeksrapport dat we samen met deze opinie publiceren.
België behaalt in de jongste update van de landenscreening, die we eind 2022 maakten, een 16e plaats op een totaal van 110 (ontwikkelde en opkomende) landen. Dat is dezelfde positie als in de vorige screening en op zich geen slecht resultaat. Maar wanneer we België vergelijken met meer relevante peers, zoals de buurlanden, of met het gemiddelde van de eurozone, dan zijn de Belgische duurzaamheidsprestaties toch niet zo overtuigend. Vooral Duitsland en Nederland maar ook Frankrijk doen beter. Deze drie landen behalen respectievelijk een 6e plaats (verbetering met één plaats), een 8e plaats (verslechtering met twee plaatsen) en een 15e plaats (verslechtering met twee plaats) in de jongste landenrangschikking. Binnen de eurozone zijn er landen, vooral in Zuid-Europa, die (veel) slechter scoren dan België. Maar ook tegenover de (bbp-gewogen) gemiddelde rangschikking van de eurolanden (een 14e plaats) scoort België eerder middelmatig.
Figuur 1 toont de relatieve prestatie van België tegenover de drie buurlanden en het eurozone-gemiddelde sinds de eerste becijfering van de KBC Sustainability Barometer in 2002. Daarbij werden landen die in opeenvolgende jaarlijkse screeningsoefeningen extra in rekening werden gebracht (bijv. omdat het vereiste cijfermateriaal beschikbaar kwam) buiten beschouwing gelaten om de vergelijking met de voorgaande jaren niet te verstoren.1 België presteerde over de hele periode 2002-2022 aanhoudend slechter dan Nederland en Duitsland. De positie tegenover Frankrijk was afwisselend slechter of beter, maar sinds 2017 lag de Belgische plaats in de rangschikking wel ook onder die van Frankrijk. In 2021 zakte België ook onder de bbp-gewogen gemiddelde plaats van de eurozone-landen.
Slechte score voor milieu-thema
Tabel 1 toont de gestandaardiseerde scores (tussen 0 en 100) voor de vijf duurzaamheidsthema’s bij de jongste update. De score van België is, binnen de groep van 110 landen, het hoogst voor het 5e thema (‘veiligheid, vrede en internationale betrekkingen’). Dat heeft het vooral te danken aan zijn sterke internationale openheid, zoals die in de Index of globalisation naar voren komt. Ook voor het 3e thema (‘gelijkheid, vrijheid en rechten van de bevolking’) is de Belgische score vrij goed, maar scoren Nederland en Duitsland beter. Opvallend binnen dit thema is de kloof tussen de goede prestatie van België op het vlak van de ongelijkheid onder de bevolking en de zwakkere prestatie inzake de vlotheid om te ondernemen. Voor het 1e thema (‘algemene economische prestaties en stabiliteit’) is de score eveneens behoorlijk, al presteren nu alle buurlanden beter. Binnen dit thema vormen het toekomstige economische potentieel en de kwaliteit van de instituties aandachtspunten.
Voor het 2e thema (‘sociaaleconomische ontwikkeling’) is de score al heel wat minder goed en wederom slechter dan die van Nederland en Duitsland. Dat is te wijten aan de relatief zwakke score voor de subindicatoren die de prestaties en beleidsinspanningen meten inzake scholing, arbeidsparticipatie en gezondheid van de bevolking. De prestatie van België is ronduit slecht voor het 4e thema (‘milieuprestaties en -toewijding’). Zij komt overeen met een schamele 80e plaats in de landenrangschikking. Daarmee behoort België voor dit thema tot de 50% slechtst presterende landen. Voor de drie deelindicatoren van het 4e thema zijn de Belgische prestaties telkens (fors) slechter dan die van alle drie de buurlanden. Het is duidelijk dat België inzake milieu nog een lange weg heeft af te leggen, wil het de relatief onvoldoende score achter zich laten.
Landen die investeren in de duurzame bevordering van het algemeen welzijn van hun burgers leggen daarmee de basis voor ook een gunstige en stabiele politiek-economische ontwikkeling in de toekomst.2 De duurzaamheidsprestaties van landen zijn aldus, in combinatie met de traditionele ratings van kredietbeoordelaars, een krachtig instrument om het risico van overheidsobligaties in te schatten en beter geïnformeerd beleggingsbeslissingen te nemen. Het is dan ook belangrijk dat de Belgische overheden zich de duurzaamheidsprestaties, en meer bepaald die inzake het milieu, ter harte nemen
1 Singapore is een van die landen. Inclusief Singapore stond België bij de vorige screening, die we eind 2021 maakten, ook op de 16e plaats, net als bij de huidige update. Exclusief Singapore was dat toen de 15e plaats, zoals weergegeven in de figuur. Bij de huidige update staat Singapore achter België.
2 Het verband tussen duurzaamheidsaspecten enerzijds en economische ontwikkeling en politieke stabiliteit anderzijds is in de literatuur ruim aangetoond. Zie bijvoorbeeld Mellios & Paget-Blanc (2006) en North e.a. (2008).