België behoudt plaats in de top 20 van de KBC Country Sustainability Barometer
Sinds 2002 becijfert KBC Economics jaarlijks het duurzaamheidsprofiel van landen. Die berekening geeft een landenrangschikking, de zogenoemde KBC Sustainability Barometer, die een leidraad biedt voor de opname van overheidsobligaties in de ‘verantwoorde’ beleggingsfondsen van KBC. In de jongste update van de rangschikking, gemaakt eind 2024, scoort België een 17e plaats in de groep van 165 beschouwde (zowel ontwikkelde als opkomende) landen. Op zich vrij goed, maar vergeleken met peers, zoals de buurlanden Frankrijk en vooral Duitsland en Nederland, is de prestatie van België wel iets minder overtuigend. België verloor de jongste jaren ook enkele plaatsen in de algemene rangschikking. Voor één van de vijf duurzaamheidsthema’s in de analyse, namelijk ‘milieuprestaties en -toewijding’, scoort België onder de mediaan. Vooral op dat vlak is er nog een weg af te leggen.
Landen die investeren in de duurzame bevordering van het algemeen welzijn van hun burgers leggen daarmee de basis voor ook een gunstige en stabiele politiek-economische ontwikkeling in de toekomst.1 De duurzaamheidsprestaties van landen zijn aldus, in combinatie met de traditionele ratings van kredietbeoordelaars, een krachtig instrument om het risico van overheidsobligaties in te schatten en beter geïnformeerd beleggingsbeslissingen te nemen.
In onze analyse definiëren we de duurzaamheid van een land als “het geheel van prestaties, instituties en beleidsinspanningen die het welzijn van de huidige en toekomstige bevolking op een duurzame manier bevorderen, zonder daarbij het welzijn van de bevolking in andere landen en het milieu te hypothekeren”. Voor de meting ervan hanteren we een scoringsmodel gebaseerd op vijf thema’s: (1) Algemene economische prestaties en stabiliteit, (2) Sociaaleconomische ontwikkeling van de bevolking, (3) Gelijkheid, vrijheid en rechten van de bevolking, (4) Milieuprestaties en -toewijding, (5) Veiligheid, vrede en internationale betrekkingen. Elk thema is op zijn beurt onderverdeeld in deelindicatoren. Een detailbeschrijving van de screeningsaanpak alsook de recentste landenrangschikking (de zogenoemde KBC Sustainability Barometer) vind je terug in een onderzoeksrapport dat we samen met deze opinie publiceren.
17e plaats op 165 landen
België behaalt in de jongste update van de landenscreening, die we eind 2024 maakten, een 17e plaats op een totaal van 165 (ontwikkelde en opkomende) landen. Dat is ruwweg dezelfde positie als in de vorige screening - in de 2023 update scoorde België een 16e plaats - en op zich een vrij goed resultaat. Maar wanneer we België vergelijken met peers, zoals de buurlanden, dan zijn de Belgische duurzaamheidsprestaties iets minder overtuigend. Vooral Duitsland en Nederland maar ook Frankrijk doen beter. Deze drie landen behalen respectievelijk een 6e, 7e en 14e plaats in de jongste landenrangschikking. Binnen de eurozone zijn er wel landen, vooral in Zuid-Europa, die (veel) slechter scoren dan België. Maar ook tegenover de (bbp-gewogen) gemiddelde rangschikking van de eurolanden (een 15e plaats) scoort België eerder gemiddeld.
Figuur 1 toont de relatieve prestatie van België tegenover de drie buurlanden (Nederland, Duitsland en Frankrijk) en het eurozone-gemiddelde sinds de eerste becijfering van de KBC Sustainability Barometer in 2002. België presteerde over de hele periode 2002-2024 aanhoudend minder goed dan Nederland en Duitsland. De positie tegenover Frankrijk was afwisselend slechter of beter, maar sinds 2017 lag de Belgische plaats in de rangschikking wel ook onder die van Frankrijk. Bovendien was er de laatste jaren een lichte trendverslechtering, waarbij de plaats van België ook daalde onder de bbp-gewogen gemiddelde plaats van de eurolanden.
Zwakke score voor milieu-thema
Tabel 1 toont de plaats van België in de landenrangschikking voor de vijf duurzaamheidsthema’s bij de jongste update. De prestatie is, binnen de groep van 165 beschouwde landen, het best voor het thema 5 (‘veiligheid, vrede en internationale betrekkingen’). Met een 8ste plaats presteert België voor dit thema ruwweg gelijk aan Nederland en Duitsland maar beter dan Frankrijk. Dat heeft het vooral te danken aan zijn sterke internationale openheid, wat zich weerspiegelt in Belgiës hoge score voor economische, sociale en politieke globalisering. Ook voor de thema 1 (‘algemene economische prestaties en stabiliteit’), thema 2 (‘sociaaleconomische ontwikkeling’) en thema 3 (‘gelijkheid, vrijheid en rechten’) is de Belgische plaats in de rangschikking vrij goed. Nederland en Duitsland scoren wel telkens beter, Frankrijk (iets) slechter dan België. Voor alle vier vermelde thema’s is de plaats van België in de rangschikking beter dan de (ongewogen en bbp-gewogen) gemiddelde plaats van de landen van de eurozone (zie tabel 1).
In tegenstelling tot de vier andere thema’s is de prestatie van België voor thema 4 (‘milieuprestaties en -toewijding’) niet goed. Zij komt overeen met een zwakke 112e plaats in de landenrangschikking. Daarmee behoort België voor dit thema tot de 50% slechtst presterende landen. De zwakke prestatie is toe te schrijven aan Belgiës relatief hoge ecologische voetafdruk en aan de minder goede score betreffende bepaalde aspecten van klimaatverandering. Die omvatten onder meer een hogere CO2-uitstoot en hoog algemeen energieverbruik per hoofd van de bevolking, alsook een relatief laag aandeel hernieuwbare energie in de totale energieconsumptie.
Binnen de groep van ontwikkelde landen is België is niet het enige land dat relatief goed scoort voor de thema's 1, 2, 3 en 5, maar zwak voor thema 4. In de top 20 van de algemene landenrangschikking hebben onder meer ook de buurlanden Nederland en Luxemburg minder goede prestaties inzake milieuduurzaamheid. Deze relatief ongunstige situatie illustreert dat de uitdagingen voor de betrokken landen op dat vlak groot blijven.
1 Het verband tussen duurzaamheidsaspecten enerzijds en economische ontwikkeling en politieke stabiliteit anderzijds is in de literatuur ruim aangetoond. Zie bijvoorbeeld Mellios & Paget-Blanc (2006) en North e.a. (2008).